rpÕ»[Põ CÚÁõu Aµø\ Gvºzx 17 BskPÍõP B²u¨ ÷£õµõmh® {h¢x Á¸QÓx. uªÉǨ ÷£õµõmhzvß ¤µõ¢v¯ E»P {s£ºPÒ ¯õº, Gv¶PÒ ¯õº, uªÉÇ ö£õ¸Íõuõµ Aø©¨¦¬øÓ G¨£i¯õÚx. GÆÁõÖ E¸ÁõUP¨ ÷£õQ÷Óõ® GßÓ ¤µa]øÚUS AßÖ ¬uÀ CßÖ Áøµ öuÎÁõÚ £vÀ CÀø». ]Õ»[Põ Aµø\ Gvºzx 15 BskPÍõP ²zu® ¦¶¢x Á¸® ¦¼PÒ C¯UPzvØS CßÖ 38 {õkPÎÀ QøÍPÒ (ö\¯»P[PÒ) EÒÍÚ. ¤¶mhß, ¤µõßêÀ \ºÁ÷u\ uø»ø©¯P[PÒ EÒÍÚ. \ºÁ÷u\ µõáu¢vµ[PÒ, EuÂPÒ Gߣx ÷£õµõk® C¯UPzvß £»®. £»ÃÚzvÀ C¸¢x ©mk÷© wº©õÛUP¨£kÁuõP {®£¨£kQÓx. ¦¼PÎß K¯õu Aø» öÁØÔ ¦¼PÐUS \ºÁ÷u\ BuµøÁ ö£ØÖ u¢xÒÍuõP TÓ¨£kQÓx. J¸ ]» A´÷µõ¨¤¯ {õkPÒ ¦¼PÐUS ©øÓ¬P©õP EuÂø¯ ÁÇ[Q Á¢uõ¾® uªÉǨ ÷£õµõmhzøu, _¯|ºn¯ E¶ø©ø¯, ¤¶ÂøÚø¯, G¢u {õk® öÁΨ£øh¯õP A[RP¶UPÂÀø»; ¦¼PÒ C¯UPzxhß Aµ_ ÷£a_ Áõºzøu {hzu ÷Ásk® GÚU TÖÁx, uªÉÇÂkuø» öÁØÔø¯, uªÉÇ Aµø\ A[RP¶¨£uõP Aºzu® öPõÒÍU Thõx.

]Õ»[Põ Aµ_US GvµõÚ GÀ»õ¸® {©x {s£ºPÒ GßÓ SÖQ¯ Ps÷nõmh® GÀ»õ¨ ÷£õµõÎ C¯UP[PÎh¬® C¸¢ux. C¢v¯µ_ ÷£õµõÎ C¯UP[PøÍ Bu¶zx GÀ»õÁøP°¾® öPõkz-u-x. ""÷\õ\¼-\ uªÉÇ®'' u©x C»m]¯® GÚ¨ ÷£]¯ GÀ»õ C¯UP[PЮ uªÉǨ ÷£õµõmhzvß EÖv¯õÚ Esø©¯õÚ ¤µõ¢v¯, E»P {s£ºPÒ ¯õº GßÓ Âh¯zvÀ J÷µ £õºøÁø¯ öPõsi¸UPÂÀø»; ¦¼Pøͨ ö£õÖzuÁøµ ]Õ»[Põ Aµ_ £øhPøÍ Gvºzx ÷£õµõh G¢u {õk Eu ö\´uõ¾® ö£ØÖU öPõÒÁx, u©x C»m]¯zxUS uøh¯õP ÷{µi¯õP uø»°k® {õmøh Gvºzx ÷£õµõkÁx Gߣ÷u¯õS®. ]Õ»[Põ Aµ_US® & ¦¼PÐUS® HP Põ»zvÀ J¸ AßÛ¯ {õk Eu ÁÇ[QÚõ¾® ö£ØÖU öPõÒЮ öPõÒøP öPõshx. (Cì÷µÀ ]Õ»[Põ¨ £øhUS® & ¦¼PÐUS® HPPõ»zvÀ £°Ø] ÁÇ[Q¯x® öÁΨ£øh) G¢u {õmiß G¢u ÁøP¯õÚ EuÂø¯²® ö£ØÖU öPõsk uÛzuªÉÇ® Aø©UP¨ ÷£õµõkÁx® uªÉÇ Aµ_. (J¸ Cì÷µÀ ÷£õß÷Óõ ][P¨§º ÷£õß÷Óõ J¸ {õhõP C¸US®) Gߣ÷u ¦¼PÎß öPõÒøP. J.R. öá¯Áºzu÷Ú 1977 &CÀ vÓ¢u ö£õ¸Íõuõµ öPõÒøPø¯ öPõsk Á¸® ÷£õx C»[øP "][P¨§º' BP ©õÖ® GßÓõº. uªÉÇU öPõÒøP°À ¦¼PÒ EÖv¯õP |ßÖ ö£¸® CµõqÁ öÁØÔPøÍ Dmi Á¸Áx ¦¼PÎß Aµ]¯À, uªÉÇzvß Gu¶Põ»® £ØÔ¯ ÷PÒÂPøÍ ©øÓzx Á¸QßÓx; ¦¼PÎß Pmk¨£õmk¨ £SvPÎÀ ¦¼PÒ, uªÉÇ® GzuøP¯ ö£õ¸Íõuõµ \­P Aø©¨£õP ©õÓ¨ ÷£õQÓx Gߣøu öÁÎPõmk® ÁøP°À ö\¯À£kzv Á¸QÓõºPÒ. |m\¯©õP J-¸ ¦v¯ áÚ{õ¯P ö£õ¸Íõuõµ ¬øÓø¯ AÀ»x ÷\õ\¼\¨ ö£õ¸Íõuõµ ÁiÁzøu öPõsi¸UP¨ ÷£õÁvÀø» Gߣx öuÎÁõP C¸UQÓx; ]Õ»[Põ Aµ_®, £» {Á öPõ»Û¯ {õkPЮ TÔ Á¢u ÷\õ\¼\¬® AÀ»õu ¬u»õÎzxÁ¬® CÀ»õu P»¨¦ ö£õ¸Íõuõµ ¬øÓø¯¯õ? ¦¼PÒ A¬À£kzv Á¸QÓõºPÒ. CÀø» Axuõß ÷\õ¯zx®, ^Ú¬® vø\©õÔ¯xhß P»¨¦ ö£õ¸Íõuõµ® £ØÔ¯ ÷£a_® øPÂh¨£mkÒÍx; P»¨¦ ö£õ¸Íõuõµ® £ØÔ ÷£]¯ {øh¬øÓ¨£kzv¯ {õkPÒ GÀ»õ® CßÖ ^ºv¸zu ö£õ¸Íõuõµ®, AÀ»x vÓ¢u ö£õ¸Íõuõµ® GßÓ ö£¯¶À HPõv£zv¯ E»P©¯©õUPÀ ö£õ¸Íõuõµ¨ £õøu°À ÃÖ {øh÷£õkQßÓÚ. yµ ÷{õUPØÓ öuÎÁõÚ ö£õ¸Íõuõµ öPõÒøP²®, {øh¬øÓ¨ £¶÷\õuøÚ²® CÀ»õu ¦¼PÎßuªÉǨ ö£õ¸Íõuõµ®. ²zu ö{¸UPiU Põ»zvÀ EÒ{õmk ÁÍ[PøÍ EØ£zv ¬øÓø¯ u[Q |ßÓõ¾® ²zu® ¬i¢uÄhß ²zu ö{¸UPi°À ]øu¢u ö£õ¸Íõuõµzøu, ÁÍ[PøÍ ^µø©¨£x ¬UQ¯ ÷uøÁ¯õP C¸US® ÷£õx {ÁöPõ»Û¯ ö£õ¸Íõuõµzvß ¬UQ¯ A®\©õÚ ""{ÀÁõÌĨ ö£õ¸Íõuõµ vmh EuÂPÒ'' ÁȯõP HPõv£zv¯[PÒ, AßÛ¯ {õkPÒ uªÉǨ ö£õ¸Íõuõµzøu u©x Pmk¨£õmkÒ öPõsk Áµ ¬¯ÀÁõºPÒ. CuØPõÚ \­P AizuÍ TÖPÒ ¦¼PÎß Pmk¨£õmk £Sv°À C¯[S® "NGO's Aø©¨¦UPÒ, B´Ä |ÖÁÚ[PÒ FhõP ö\´¯¨£mkU öPõsi¸UQÓx.

uªÉÇ® uÛ¯µ\õP ÷Ásk®, ÷\õ\¼\ uªÉÇ® ©»µ ÷Ásk® GßÓ C»m]¯U PÚÄPÐhß ÷£õµõiU öPõsi¸UQÓ ¦¼¨ ÷£õµõÎPЮ, uªÉÇ ¦µm]Pµ \UvPЮ u[PÍx C»m]¯zøu AøhÁuØPõP AÔħºÁ©õP BÇ©õP ]¢vUP ÷Ási¯ ÷{µ® Cx. CÀø»ö¯ÛÀ uªÉÇ® J¸ {ÁöPõ»Û¯ uªÉÇ©õP, ]Õ»[Põ Aµ_US¨ £v»õP £» {õkPÒ _µskQÓ, BvUP® ö\¾zxQÓ, JkUSQßÓ uªÉÇ©õP ©»ºÁøu ¯õµõ¾®, GzuøÚ ¤µ£õPµß Á¢uõ¾®, ©õõºPÒ ©i¢uõ¾® ukzx |Özu¬i¯õx ÷£õ´ Âk®.

]Õ»[Põ Aµ_ J¸ {ÁöPõ»Û¯ Aµ\õP C¸¨£uõÀ Aµø\ Gvºzu ÷£õµõm h® Gߣ÷u ¬Êø©¯õÚ HPõv£zv¯ Gvº¨¦¨ ÷£õµõmh® GÚ Pozx ¦¼PÎß öuõhºa]¯õÚ ²zuzøu HPõv£zv¯ Gvº¨¦ ²zu©õPÄ® ]»º ©v¨¤kQßÓÚº. J¸ HPõv£zv¯ {õ÷hõ, ¶ÁõvUP {õ÷hõ Cµsk uµ¨¦US® B²u[PøÍ ÁÇ[Q ²zuzøu {hzx® CµõqÁ¨ ö£õ¸Íõuõµ ¬øÓ, AÀ»x Aµ_US ¤ßÚõÀ EÒÍ HPõv£zv¯ {õkPÐhß ¬µs£k® {õkPÒ, ¦v¯ uø»±mkUS®, \¢øu 妀 £kzu¾US® Aø»²® ©ØøÓ¯ HPõv£zv¯ {õkPÒ, ÷£õµõÎ C¯UP[PøÍ C¯USÁx®, öPõ»Û¯ PmhøuÂh {ÁöPõ»Û¯ PmhzvÀ ÷ÁP¬® Â÷ÁP¬® ö£ØÖÒÍx. GÚ÷Á J¸ C¯UP® GÆÁÍÄ ­ºUP©õP }shPõ»©õP EÒ{õmk Aµø\ Gvºzx ÷£õµõkQßÓx GߣvÀ C¸¢x HPõv£zv¯ Gvº¨¦ C¯UP©õ & ÷£õµõmh©õ Gߣøu Po¨¤hU Thõx HPõv£zv¯ Gvº¨¦ Aµ]¯ø» ö\õ¢u ©UPÒ ¬ßøÁzx ö\¯À£kQÓuõ EÒ{õmiÀ AƯUPzvß HPõv£zv¯ Gvº¨¦ {hÁiUøPPÒ {øh¬øÓ°À G¨£i {hzu¨£kQÓx GߣøuU öPõsk® \ºÁ÷u\ AÍÂÀ HPõv£zv¯ Gvº¨¦ ©UPÒ ÷£õµõmh[PÐhß EÒÍ EÓøÁU öPõsk® (HPõv£zv¯[PÐhß ¬µs£k® Aµ_PÐhÚõÚ EÓøÁ øÁzuÀ») Po¨¤h÷Ásk®.

{ÁöPõ»Û¯ Aµ_PÐUS Cøh°»õÚ ¬µs£õmøh £¯ß£kzv²®, HPõv£zv¯ {õkPÐUS Cøh°»õÚ ¬µs£õmøh £¯ß£kzv²® u[PÒ C¯UPzøu, ÷£õµõmhzøu ÁͺUQßÓ ­÷»õ£õ¯U öPõÒøP öPõsh C¯UP® J¸ HPõv£zv¯ Gvº¨¦ C¯UP©õP, Ax {hzxQßÓ ÷£õµõmh® HPõv£zv¯ Gvº¨¦ ÷£õµõmh©õP ÂÍ[P ¬i¯õx. Gv¶PÐUS Cøh°»õÚ ¬µs£õmøh £¯ß£kzxÁx Gߣx J¸ {øh¬øÓz u¢v÷µõ£õ¯ ¤µa\øÚ¯õP ©mk÷© C¸UP ¬i²®. ­ßÖ»P ÷Põm£õmk A´UQ¯ ¬ßÚo öPõÒøPø¯ \ºÁ÷u\ ­÷»õ£õ¯ Âh¯® GßÓ ©mhzxUS E¯ºzv £õºUP ¬i¯õx Gß-£-x® öuÎ-Áõ-S®.

C¢x©õ \¬zvµzvÀ C¢v¯µ]ß £[S £ØÔ¯ Ps÷nõmhzvÀ AøÚzx C¯UP[PЮ, C¢v¯µ_ uªÉÇzøu ¤¶zxz u¢uõÀ Áõ[QU öPõÒ÷Áõ® GßÓ |ø»¨£õmiÀ ö\¯Ø£mhõºPÒ. ¦¼PøÍz uµ ©ØøÓ¯ C¯UP[PÒ ÷\õ\¼\®, \ºÁ÷u]¯®. HPõv£zv¯ Gvº¨¦ £ØÔ öPõg\® AvP® ÷£]ÚõºPÒ. uõ[PÒ ÷\õ\¼\ ¬Põªß £UP® |Ø£uõP öu¶ÂzuõºPÒ. ÷\õ¯z ³Û¯ß 1960&PÎÀ \­P HPõv£zv¯©õP ©õÔ¯ ¤ßÚ¸®, µ]¯õ ÷\õ\¼\ {õk GßÖ® C¢x \¬zvµzvÀ µ]¯õÂß EØÓ {s£ß C¢v¯µ_ GÚ÷Á C¢v¯µø\ \õº¢x uªÉÇ {s£ÚõP Pozx u©x \ºÁ÷u]¯ Ps÷nõmhzøu ¬ß øÁzx ö\¯Ø£mhÚº. CßÖ ¬ÊUP ¬-ÊUP C¢v¯µ]ß øPU T¼PÍõP ©õÔ¨ ÷£õ°Úº. EPRLF, PLOT, EPDP, TELO, EROS, ENDLF CÁºPÒ ¦¼PøÍ HPõv£zv¯ Gvº¨¦ C¯UP® CÀø» GßÖ SØÓ® \õmi Á¢uÚº. CÁºPÎß \¢uº¨£Áõu Aµ]¯À. CßÖ ]Õ»[Põ Aµ_ Gvº¨¦® CÀ»õu HPõv£zv¯ Gvº¨¦® CÀ»õu x÷µõP Aµ]¯À uÍzvÀ |ØQßÓÚº. C¢v¯µ_ uÚx ÷\õ\¼\ ¬P­iU öPõÒøPø¯ PÇmi Âmk HPõv£zv¯ E»P©¯©õUPÀ, {ÃÚ ©¯©õUPÀ öPõÒøPø¯ öÁΨ£øh¯õP Pøh¨¤iUQÓx. Aö©¶UP Cì÷µ¼¯ EÓÄPøÍ ö{¸UP©õUQ öPõÒQÓx. BÚõÀ uªÌz x÷µõP C¯UP[PÒ C¢v¯ \õº¦ ]Õ»[Põ Aµ_ \õº¦U öPõÒøPPøÍ Pøh¨¤izu£i, HPõv£zv¯ Gvº¨¦ £ØÔ £®©õzx Põmi Á¸QßÓÚ. uªÉÇ uØ\õº¦ ö£õ¸Íõuõµ®, ÷\õ\¼\¨ ö£õ¸Íõuõµ® GÚ¨ ÷£]¯ CƯUP[PÎß uø»ø©PÒ CßÖ \¢v¶Põ Aµ]ß ö£õ¸ÍõuõµzxÒ Ah[Q ÂmhõºPÒ.

u[PÎß Á°ØÖ¨ ¤øǨ¦US Á¶Á`¼US®, AuØPõP C¯UP ÷©õuÀ {hzx®, £n® EÒÍÁºPøÍ Phzv £n® £ÔUS® ö£õ¸Íõuõµ ¬øÓø¯ ©ßÚõº, ÁÄÛ¯õ £SvPÎÀ {øh¬øÓ¨£kzxQÓõºPÒ. Czuø»ø©PÒ ÷£]¯x u©x C¯UP uø»ø©°ß ö£õ¸Íõuõµ® £ØÔ¯õ uªÉÇ ©UPÎß \­P ö£õ¸Íõuõµ Aµ]¯À SÔzuõ CßøÓ¯ AÁºPÎß {øh¬øÓ |¹¤UQÓx.

uªÉÇ ¦µm]Pµ ÷u\£Uu ÷£õµõÎP÷Í, ÷£õµõiU öPõsi¸US® ¦¼P÷Í CßÖ uªÉǨ ÷£õµõmhzvß EÒ{õmk Gv¶PøÍ — {s£ºPøÍ, E»P Gv¶PøÍ — {s£ºPøÍ \¶¯õP Aøh¯õÍ® Põn ÷Ási¯ ÷uøÁ C¸UQÓx, ²zu¬øÚ°À {©US Gv÷µ |ØQßÓ B²u® u¶zu Gv¶PøÍ CÚ® Põs£x C»SÁõÚx. BÚõÀ \ºÁ÷u\ AÍÂÀ {©x Gv¶PøÍ xÀ¼¯©õP Aøh¯õÍ® Põs£x®, AÁºPÍx u¢vµ[PÐUS, \vz vmh[PÐUS £¼¯õPÄ® C¸UP ÷Ási²ÒÍx. {õ® ÷£_QßÓ öPõÒøPPÒ, C»m]¯[PÒ SÔzx {©US BÇ©õÚ ¦¶uÀ ÷uøÁ¨£kQÓx. £øǯ C¯UPz uø»ø©PÒ ÷£õÀ öPõÒøPPøÍ "_÷»õP[PÍõP' ¦¶¢x öPõÒÍU Thõx. ÷£\U Thõx, ©UPøÍ H©õØÓU Thõx, uªÉÇ \­Pzvß Aµ]¯À ö£õ¸Íõuõµ £s£õmk Áͺa] ©mhzøu PÁÛzuõÀ \Ú{õ¯P¨ ¦µm] Phø©PÒ wºUP¨£hõ ChzvÀ ÷\õ\¼\¨ ¦µm] AÀ», ¦v¯ \Ú{õ¯P¨ ¦µm]÷¯ ¬uÀ Phø©¯õQÓx, uªÉÇ ¦v¯ \Ú{õ¯P¨ ö£õ¸Íõuõµ® G¨£i C¸UP ÷Ásk® Gߣøu SÔzx öuÎÄ ÷uøÁ¨£kQÓx. ¦v¯ \Ú{õ¯P¨ ö£õ¸Íõuõµ ¬øÓø¯ E¸ÁõUP ¬i¯õÂiÀ ÷\õ\¼\¨ ö£õ¸Íõuõµ® £ØÔ |øÚzx® £õºUP ¬i¯õx.

CßøÓ¯ HPõv£zv¯ {ÁöPõ»Û¯¨ ö£õ¸Íõuõµ® £ØÔ¯ AÔÄ CÀ»õ©À HPõv£zv¯ {ÁöPõ»Û¯ Aµ]¯À SÔzx öuÎøÁ¨ ö£Ó ¬i¯õx. GÚ÷Á CvÀ {õ® AUPøÓ ö\¾zu ÷Ásk®, £iUP ÷Ásk®. CßÖ Ps¬ß÷Ú ¦v¯ \Ú{õ¯P & ÷\õ\¼\ ö£õ¸Íõuõµ ¬øÓ, {õk CÀø» BÚõÀ ÷\õ¯zvß, ^Úzvß AÝ£Á[PÒ, £mhÔÄPÒ, ©õv¶PÒ C¸UQßÓÚ. {õ® {©x \­Pzvß \©Põ» Áͺa]US EP¢u J¸ ¦v¯ ¬øÓø¯ ¬ßøÁUP ÷Ási²ÒÍx. uªÉÇ Âkuø»ø¯ öÁßöÓkUS®, ¦v¯ \Ú{õ¯P¨ ö£õ¸Íõuõµzøu Pmi¯ø©US® ¬øÓ°À uõß. {©x \ºÁ÷u]¯, ÷u]¯ Aµ]¯À ¬ß÷Úk¨¦UPЮ C¸UP ÷Ásk®. J¸ ¦v¯ \Ú{õ¯P & ÷\õ\¼\ Aµ]ß ö£õ¸Íõuõµ ©õv¶ø¯, Aµ]¯ø» ¤ß£ØÖQÓ |ø»°À E»P® CÀø» ¦v¯öuõ¸ ¦µm]ø¯ HØ£kzv Põmh ÷Ási¯ Põ»PmhzvÀ C¸UQ÷Óõ®.

B²u¨ ÷£õµõmhzvß Bµ®£ Põ»[PÎÀ, C¯UP[PÒ ©zv°À |»Â¯ Ps÷nmh[PÒ \ºÁ÷u\ ¤µõ¢v¯ ©õØÓ[PÎß ¤ß¦® Th, ö\õ¢u £mhÔÂß ¤ßÚõ¾® öuÎøÁ¨ ö£ÓÂÀø». ]Õ»[Põ Aµø\ Gvºzx ÷£õµõkÁx GÚ EÖv§sh C¯UP[PÒ, u[PÎß ¤µõ¢v¯ \ºÁ÷u\ |ø»¨£õkPÎÀ öPõsi¸¢u Ps÷nõmh® SÖQ¯ ÷{õUQ»õÚuõP C¸¢ux. E»P® Aö©¶UPõ uø»ø©°»õÚ HPõv£zv¯ ¬Põ©õPÄ®, ÷\õ¯z ³Û¯ß uø»ø©°»õÚ ÷\õ\¼\ ¬Põ©õPÄ® Ao ÷\º¢v¸¢u |ø»²®, Aö©¶UP ¬Põ¬USÒ "NATO" J¨£¢u {õkPЮ, ÷\õ¯z ¬Põ¬USÒ "Áõº\õ' J¨£¢u {õkPЮ Â÷\h©õÚ Aµ]¯À & CµõqÁ EÓÄPøÍ ÷£oÁ¢uÚ. GÀ»õ B]¯ B¨¤¶UP »zwß Aö©¶UP {ÁöPõ»Û¯ {õkPЮ C¸ ö£¸® E»P ¬Põ®PÎß ö£õ¸Íõuõµ Aµ]¯À CµõqÁ \ºÁ÷u\ \©Ûø»a ö\ÀÁõUSUSÒ CønUP¨£mi¸¢uÚ. ¬u»õÎzxÁ BЮ ÁºUP Pm]PÒ Th ¬Põ® ¤¶¨¤À ¤ÍĨ£mi¸¢uÚ. A¢uÍÄUS Áµ»õØÔÀ ¬uß ¬uÀ ÷uõßÔ¯ ÷\õ\¼\¨ ¦µm]²® Auß \ºÁ÷u\¨ ö£õ¸Íõuõµ Aµ]¯À \­P P»õa\õµ EÓÄPÒ, ¬u»õÎzxÁ HPõv£zv¯ \­P Aø©¨¤ß {õkPÎß EÒ{õmk, öÁÎ{õmk öPõÒøPPøÍÂh ]Ó¢x ÂÍ[Q¯x. ö£õ¸Íõuõµ® Aµ]¯À £s£õk, AÔ¯À, ©ÛuĶø©, Aµ_ Aø©¨¦ GÚ \­P ÁõÌÂß AøÚzx A®\[Pξ® HPõv£zv¯ ¬u»õÎzxÁ ¬øÓUS® ÷\õ\¼\ ¬øÓUS® Cøh°»õÚ ÷{µi ÷ÁÖ£õmøh, ]Ó¨ø£ E»P ©UPÒ PsThõP PshÚº. ÷\õ\¼\¨ ¦µm] {hÁiUøPPЮ, ¦v¯ \Ú{õ¯P¨ ¦µm]PЮ E»Qß ­ø» ¬kUSPÐUöPÀ»õ® £µÂ¯x. HPõv£zv¯ Gvº¨¦U öPõsh Smi ¬u»õί ÷u]¯ ¬u»õί C¯UP[PÒ Th ""÷\õ\¼\®'' GßÓ C»m]¯ uõPzøu ¬ß øÁzx ÷£õµõiÚ. HPõv£zv¯zøu £»ÃÚ¨£kzxÁx GßÓ Ai¨£øh°À ÷\õ\¼\ ¬Põ¬USÒ |ßÓÚ. ÷\õ\¼\ Aµ_PÎß EuÂPøÍ ö£ØÓÚ.

Aö©¶UPõ uø»ø©°»õÚ HPõv£zv¯ ¬Põ® ußøÚ uUP øÁ¨£vÀ ¬ÊU PÁÚ® ö\¾zv¯x. Th÷Á ÷\õ\¼\ ¬Põø© AuØSÒ÷Í EÒÍ ¬u»õÎzxÁ \­PU TÖPøÍ öPõs÷h ©øÓ¬P©õP uõUQ Á¢ux. £» \vPÎÀ Dk£mhx. 1950&PÎß ¤Ø£Sv°À ÷\õ¯z ³Û¯ß öPõ®³Ûìm Pm]USÒ C¸¢u ¬u»õÎzxÁ £õøu¯õͺPÍõÀ ÁÈ ©õØÓ¨£mhx.

÷\õ\¼\ ¬Põ¬USÒ {ÃÚ v¶¦Áõu¨ £õøuUS® (ö\õÀ¼À ÷\õ\¼\® ö\¯¼À ¬u»õÎzxÁ®) ÂgbõÚ§ºÁ ÷\õ\¼\¨ £õøuUS® Cøh°À ©õö£¸® ÂÁõu® {h¢ux; 1960&PÎß ¬Ø£Sv°À ©UPÒ ^Úzvß uø»ø©°»õ-Ú ÷\õ\¼\¬Põ®, µ]¯õ uø»ø©°À v¶¦Áõu¬Põ® GÚ ÷\õ\¼\ ¬Põ® ¤ÍÄ Pshx.

Aö©¶UP, µ]¯ HPõv£zv¯ ¬Põ®PøÍ \õµõ©À \ºÁ÷u\U öPõÒøPPÎÀ {h¢x öPõÒЮ ÷{õUQÀ "Ao ÷\µõ {õkPÒ' (NAM) J¸ ¬Põ©õP E¸ÁõQ¯x. ö£¸®£õ»õÚ {ÁöPõ»Û¯ {õkPÒ CvÀ A[P® ÁQzuÚ. A÷u÷ÁøÍ £øǯ Aö©¶UP & µ]¯ EÓÄPøͲ® ö£õ¸Íõuõµ & Aµ]¯À & CµõqÁ EÓÄPøͲ® ÷£o Á¢uÚ. Aö©¶UP HPõv£zv¯ ¬Põ¬US ÷\õ¯zvÀ HØ£mh ©õØÓ® öußø£ HØ£kzv¯x. BÚõÀ ^Úzvß uø»ø©°»õÚ ¦µm]Pµ ¬Põªß |ø» |Özu® HPõv£zv¯zøu S¾UQU öPõsi¸¢ux. 1980PÎß ¬Ø£Sv Áøµ Aö©¶UPõÄUS® HPõv£zv¯ Aø©¨¦US® GvµõP E»P® ¬ÊÁx® {h¢u ÷\õ\¼\, ¦v¯ \Ú{õ¯P GÊa]PÒ Qͺa]PÒ, ÷£õµõmh[PÒ Cøu |¹¤zv¸UQÓx. ©õö£¸® ÂÁõuzvß ÷£õ÷u ^Ú öPõ®³Û\U Pm]USÒ öÁΨ£mh ¬u»õÎzxÁ ÷£õUS 1970PÎß Pøh]°À ©õK ©µnzxhß {h¢u AvPõµU øP¨£ØÓÀ ­»® ^Ú ¬u»õÎzxÁ £õøu¯õͺPÍõÀ ¬u»õÎzxÁ £õøuUS ^Ú® v¸¨¤Âh¨£mhx.

E»QÀ ¬u»õÎzxÁ ö£õ¸Íõuõµ ¬øÓ, ÷\õ\¼\¨ ö£õ¸Íõuõµ ¬øÓ GÚ Cµsk® uÛzuÛ¯õÚ ©õv¶PЮ E»QÀ öÁΨ£mh A÷u÷ÁøÍ°À öPõ»Û¯ Gvº¨¦ ÷u]¯ Âkuø»¨ ÷£õµõmhzvÀ ¦v¯ \Ú{õ¯P¨ ¦µm]ø¯ {hzv öÁØÔ ö£ØÓ {õkPÒ uµ ©ØøÓ¯ öPõ»Û¯ {õkPÎß HPõv£zv¯ Gvº¨¦ ¬u»õÎzxÁ ÷u]¯ C¯UP[PÒ HPõv£zv¯[PÐhß \©µ\® HØ£kzvU öPõsk, {ÁöPõ»ÛPÍõP ©õÔÚ. C¢{õkPÎÀ Aµ_ AvPõµzøu øP¨£ØÔ¯ uµS AvPõµ ÁºUP ¬u»õÎzxÁ ö£¸® |»Äøhø© ÁºUP BЮ Pm]PÒ, u©x ¬u»õÎzxÁ ö£õ¸Íõuõµ ¬øÓ²hß, ÷\õ\¼\ ö£õ¸Íõuõµ ¬øÓ°ß ]» ÁiÁ[PøÍ Gkzx Cønzx, u©x ö£õ¸Íõuõµzøu "P»¨¦¨ ö£õ¸Íõuõµ®' GßÓÚº. Ao÷\µõ C¯UP Aµ]¯¾®, P»¨¦ ö£õ¸Íõuõµ ¬øÓø¯²® ¤ß£ØÔ¯ {õkPÒ GÀ»õ® CßÖ HPõv£zv¯ vÓ¢u E»P ö£õ¸Íõuõµ ¬øÓUS®, HPõv£zv¯ Aµ]¯À ÁÈUS® ö\ßÖ ÂmhÚ.

{ÁöPõ»Û¯ {õkPÎß ¬u»õÎzxÁ ÷u]¯ CÚ Âkuø» C¯UP[PÒ "÷\õ\¼\®' £ØÔ ÷£]Úõ¾®, ÷{µi¯õP HPõv£zv¯ {ÁöPõ»Û¯-¨ ö£õ¸Íõuõµ Aµ]¯À ¬øÓUSÒ \©µ\¨£mk ÂkQßÓÚ. EÒ{õmk Aµø\ Gvºzx EÖv¯õP EUQµ©õP ÷£õµõiÚõ¾®, CƯUP uø»ø©PÎß Smi ¬u»õÎzxÁ, ÷u]¯ ¬u»õÎzxÁ Aµ]¯À, CµõqÁ ©õºUP®, E»QÀ EÒÍ GÀ»õÁØøÓ²® £¯ß£kzv u©x C»m]¯zøu |øÓ÷ÁØÖÁx GߣuõS®. {õ® GÀ»õøµ²® GvºUP Thõx £»±Ú©õPÄÒ÷Íõ®. EÒ{õmk Aµø\ ¬u¼À Gvº¨÷£õ®. ©ØøÓ¯ {õmk Aµ_PøÍ £¯ß£kzx® öPõÒøPø¯ ¬ßøÁUQßÓÚº, \ºÁ÷u]¯¨ £õºøÁ Gߣx CÁºPÎh® CÀø» GߣuÀ». ©õÓõ-P GÀ»õÁØøÓ²® £¯ß£kzx® Ps÷nõmh÷© CÁºPÍx \ºÁ÷u]¯¨ £õºøÁ, CÖv°À HPõv£zv¯ \ºÁ÷u]¯ öPõÒøPUS £¼¯õQÓõºPÒ. GÀ»õa \UvPøͲ® £¯ß£kzxQßÓ, GÀ»õ {õkPÍõ¾® £¯ß£kzu¨£kQßÓ CƯUP[PÎß ö\¯Ø£õk, Áͺa] Gߣx A£·u©õP E»QÀ ¦xø©¯õP ÷uõßÖ® ußø© ö£ØÓx.

HPõv£zv¯ {õkPЮ, ¶ÁõvUP {õkPЮ, E»P, ¤µõ¢v¯ "öPõÒøP ÁS¨¦ £i¨¦ PÀÂU Th[PøÍ' {hzv Á¸QßÓÚ. (CIRS, CEUPS, CSEAS...) CvÀ ÷uºa]²ÒÍ AÔÄ ã (^Â)PÒ (THINK TANK) ¬ßÚõÒ öPõ®³Ûì Pm] AÔÄ ãÂPЮ EÒÍÚº.

{õkPÎß ÷u]¯, \ºÁ÷u]¯ öPõÒøP ÁS¨¦UPõÚ uPÁÀ Á[Q¯õPÄ® (IB) ö\¯Ø£kQßÓÚº. C»[øPø¯ ¤¶mhß Pøh]¯õP BUQµª¨¦ ö\´x öPõ»Û¯ Bm] ö\´ux. Cøu ©mk® ¬ßÛÖzv ÷£õºa_UPÀ, öPõ»ßm {õkPÎß PÀÂU Th[PÒ "¤¶zuõÛ¯ Gvº¨ø£' ©mk® HPõv£zv¯ Gvº£õP ¬ßÛÖzxQßÓÚ. A÷u÷£õÀ {ÁöPõ»Û¯ PmhzvÀ C»[øP°À ᨣõÛ¯ ¬u½k AvP® (¬u½mk AÍÂÀ C¸¨£øuU Põmi ©ØøÓ¯ {õmk PÀÂU Th[PÒ "ᨣõÛ¯ {ÁöPõ»Û¯ Gvº¨ø£' ©mk÷© HPõv£zv¯ Gvº¨£õP ¬ßÛÖzxQßÓÚ. HPõv£zv¯ Gvº¨¦ GßÓ |ø»¨£õmøh vø\v¸¨£ SÔ¨¤mh HPõv£zv¯ Gvº¨¦ |ø» ¬ßuÒͨ£kQÓx.

Aö©¶UPõ uø»ø©°»õÚ HPõv£zv¯®, ÷\õ\¼\¨ ¦µm]°ß, ¦v¯ \Ú{õ¯P¨ ¦µm]°ß ÷uõÀ AÝ£Á[PÒ. µ]¯õ, ^Úõ ¬u»õÎzxÁ £õøuUS v¸®¤¯vÀ HØ£mh AÝ£Á[PÒ ªPa ]Ó¨£õP PnUQÀ öPõshx, £õh® £izx QµQzxU öPõshx. AÁØÔÀ C¸¢x ¬u»õÎzxÁ _µsh¾US®, JkUS¬øÓPÐUS® GvµõÚ ©UPÎß ÷£õµõmhÁÈPøÍ uk¨£uØS®, vø\v¸¨¦ÁuØS©õÚ B°µ® ÁÈPøÍ "{ÀÁõÌÄ vmh[PøÍ' E»PU öPõÒøP¯õP, SÔ¨£õÚ {õkPÐUS, SÔ¨£õÚ ÁÈPÒ ­»® {øh¬øÓ¨£kzxQÓx. µ]¯õøÁ²®, ^ÚõøÁ²® Th ö£õ¸Íõuõµ ·v°À HPõv£zv¯ {õkPÎß, |v |ÖÁÚ[PÎh® øP÷¯¢u øÁzv¸UQÓx. AßÛ¯ ¬u½mkUPõP Põzv¸UP øÁzv¸UQÓx. Aö©¶UPõ uø»ø©°»õÚ HPõv£zv¯ ¬Põªß E»P BUQµª¨¦ öPõÒøPPøÍ ukzx |Özx® Gvºzx¨ ÷£õµõk® |ø»ø¯ CÇ¢xÂmhÚ. \ºÁ÷u\¨ ö£õ¸Íõuõµ Aµ]¯À & CµõqÁ & |ÖÁÚ ÂÁPõµ[PÎÀ u©x {õmkUS {»ÝUS ¬µs£õhõÚÁØøÓ Gvöµõ¼US® \Uv ©mk÷© EÒÍx. ¤µõ¢-v-¯ BvU-Pz-øu Pm-iU Põ¨-£õØ-Ó ¬¯À-Qß-Ó-Ú.

1980&PÎß ¤ß E»P HPõv£zv¯ ¬Põ®, E»P ÷\õ\¼\ \UvPÒ «x ({õkPÒ CÀø») AøÚzx xøÓPξ® ¬ß÷ÚÔ uõUQ Á¸QÓx. ÷\õ\¼\ \UvPÒ uõ[PÒ \¢vzxÒÍ Áµ»õØÖ ·v¯õÚ uØPõ¼P ¤ßÚøhÄ, ÷uUP[PÎÀ C¸¢x £õh® PØÖ «sk® ¬ß÷ÚÊQÓõºPÒ.

Aö©¶UP, µ]¯ HPõv£zv¯[PÒ E»øP £[QmkU öPõsi¸¢u |ø»ø©°À, JÆöÁõ¸ ¤µõ¢v¯[Pξ® CÁØÖUS ªP ö{¸[Q¯ \õº£õÚ {õkPøÍ u[PÐhß Tmiønzx øÁzv¸¢uÚ. öuØPõ]¯õÂÀ £õQìuõß Aö©¶UP \õº¦ {õhõPÄ®, C¢v¯õ µ]¯ \õº¦ {õkPÍõPÄ® öÁΨ£mhÚ. C¢v¯õÂß §÷PõÍ |ø» C¢x©õ \¬zvµzvÀ ¬UQ¯zxÁ® ö£ØÓx. E»P |ø»ø©°À ÷\õ\¼\ ¬Põ® ]øuÄPÎÀ HØ£mkÒÍ ©õØÓ[PÎß |PÌa]¨ ÷£õUQÀ 1980&PÎÀ öuõh[Q HPõv£zv¯ ¬Põ®, vÓ¢u ö£õ¸ÍõuõµU öPõÒøP E»P©¯©õUPÀ, {ÃÚ©¯©õUPÀ, CøÁ £i¨£i¯õP £» Pmh[PÐhõP {ÁöPõ»Û¯ {õkPÒ «x öÁΨ£øh¯õP HPõv£zv¯ BvUPzøu AøÚzx xøÓPξ® (ö£õ¸Íõuõµ® Aµ]¯À £s£õk CµõqÁ® Aµ_ Aø©¨¦ ÂÁPõµ[PÒ) Aµ[÷PØÔ Á¸QßÓx.

Aö©¶UP HPõv£zv¯ ¬Põ® uÚUS GvµõÚ ¬Põ®PÎß ]øuøÁ, ö\¯Ø£õhØÓ ußø©ø¯ EÖv¨£kzv¯ ¤ß \ºÁ÷u\ AvPõµa \©|ø»ø¯ £»¨£kux® ÁøP°À ¤µõ¢v¯[PÎß "{m¦ {õk' öPõÒøP AqS¬øÓ°¾® ©õØÓ® HØ£kzv²ÒÍx. ö£õ¸Íõuõµ Âìu¶¨¦ ¬UQ¯zxÁ® öPõkUQÓx. ÷©ØPõ]¯õÂÀ "Cì÷µø»' øP¯õЮ Âu®, öuØPõ]¯õÂÀ "£õQìuõøÚ' øP¯õÇ® ÂuzvÀ öÁΨ£kQÓx. £õQìuõøÚ £¯[PµÁõu FUS¨¦ {õhõPÄ®, ÷©ØPõ]¯õÂÀ C¸¢x "£¯[PµÁõu®' öuØPõ]¯õÄUS ©õÔÂmhx GÚÄ® AÔÂUQÓx. C¢v¯õøÁ E»Qß ªP¨ ö£¶¯ \Ú{õ¯P (\¢øu) {õk GßQÓx Aö©¶UP öuØPõ]¯ öPõÒøP ÁS¨¦¨ ¤¶Ä. {ÁöPõ»Û¯ {õkPÒ, HPõv£zv¯ ö£õ¸Íõuõµ Aø©¨¦¬øÓUSÒ ªP ÷ÁP©õP {ÃÚ©¯©õUPÀ ­»® E»P©¯©õQ Á¸QÓx. |vzxøÓ öuõÈØxøÓ, ÂÁ\õ¯®, ÁoP®, ÷\øÁzxøÓ GÚ AøÚzv¾® £À÷u]¯U öPõ®£ÛPЮ (MNC'S) ÷u\[Ph¢u |ÖÁÚ[PЮ (TNC'S) u[PÎß ¬ß÷ÚÔ¯ AÔ¯À öuõÈÀ~m£z vß ­»®, |vÁÍ® ­»® {ÁöPõ»Û¯ {õkPÎß _÷u]¯ ö£õ¸Íõuõµzøu Auß C¯À£õÚ Áͺa]ø¯ AøÚzx |ø»Pξ® {_UQ AÈzx öPõi Pmi ¤ÓUQÓx. Cx-÷Á E»-P {Ã-Ú®.

{ÁöPõ»Û¯ {õkPÎÀ EÒ{õmk Aµ]ß CÚ JkUS¬øÓUS GvµõP {hUQßÓ ÷u]¯ CÚ Âkuø»¨ ÷£õµõmh[PÒ. HPõv£zv¯ {ÁöPõ»Û¯ Gvº¨¦ ÷u]¯¨ ÷£õµõmh[PÍõPÄ® C¸¢uõÀ ©mk÷© Esø©¯õÚ ÷u]¯ Âkuø» Gߣx \õzv¯®, HPõv£zv¯ Gvº¨£ØÓ ÷u]¯ CÚ Âkuø»¨ ÷£õµõmh[PÒ öÁÖ® EÒ{õmk GÀø»¨ ¤¶¨¦UPÍõP÷Á C¸US®. ¦v¯ Aµ_® ©UPЮ öuõhº¢x HPõv£zv¯ {ÁöPõ»Û¯ _µsh¾US® JkUS¬øÓUS® ¬P[ öPõkU-S®. öPõ»Û¯ Gvº¨¦ ÷u]¯ Âkuø»¨ ÷£õµõmh®. HPõv£zv¯ ¬øÓ²hß \©µ\® PshuõÀ {ÁöPõ»Û¯ {õkPÒ «sk® ÷u]¯ Âkuø»¨ ÷£õµõmh® {hzu 50 BskPÎß ¤ß uÒͨ£mi¸UQÓx. GÚ÷Á {ÁöPõ»Û¯ {õkPÎÀ {hUS®, öÁizöuÊ® ÷u]¯ CÚÂkuø»¨ ÷£õµõmh[PøÍ EÒ {õmk CÚ, ©u öÁÔ Aµ_US GvµõÚ ÷£õµõmh©õP ©mk® ¬ßöÚkUPõ©À HPõv£zv¯ Gvº¨¦, ¶ÁõvUP Gvº¨¦ ÷u]¯ Âkuø»¨ ÷£õµõmh©õPÄ® JßÔønzx ¬ß÷ÚkUP ÷Ási Phø© ¦µm]Pµ ÷u\£Uu C¯UP[PÐUS EÒÍx.

HPõv£zv¯®, uÚx E»P©¯©õUPÀ Ps÷nõmhzvÀ E»P ©UPøÍ {õkPøÍ J÷µ Søh°ß RÌ öPõsk Á¢x öPõsi¸US© ÷£õx E»Qß G¢u ­ø»°À {hUS® ÷u]¯ CÚ Âkuø»¨ ÷£õµõmh¬®, ÷u]¯Áõu¨ £õøu°À ö\ßÖ öÁØÔ¯øh¯ ¬i¯õx. Ax HPõv£zv¯ E»P Ps÷nõmhzvØS £¼¯õQ÷¯ w¸®, GÚ÷Á HPõv£zv¯ E»P Ps÷nõmhzvØS £v»õP öuõÈ»õÎ ÁºUP \ºÁ÷u]¯ Ps÷nõmhzvÀ C¸¢x, ÷u]¯ Âkuø»¨ ÷£õµõmh® ¬ß÷ÚkUP¨£h ÷Ásk®. A¨÷£õxuõß ÷u\zxUS® ©UPÐUS® Âkuø» QøhUS® uªÉÇ ¦µm]Pµ ÷u\£Uu ÷£õµõÎPÒ C¢u¨ £õøu°À ©mk÷© ö\À» ¬i²®. öÁØÔ Dmh ¬i²®.

— Pø»