u

uª-É-Ç ¦v-¯ \Ú-{õ-¯-P Pm-]-°ß Aµ-]-¯À wº-Ä¨ ö£õv

Gul;-]-P-µ ÷u\-£U-u \Ú-{õ-¯-P \U-v-P-Ð®, öuõÈ»õ-Î-ÁºU-P ÷u]-¯ Âk-u-ø» C¯U-P-¬® ªPªP¨ £»±Ú-©õÚ |ø»-°À C¸U-Q-÷Óõ®. {©-x \¶-¯õ-Ú }v-¯õ-Ú Aµ-]-¯À ÷Põ¶U-øP-PÎß £»-¬®, ]Ó¢-u {øh¬-øÓa ö\¯Ø-£õ-k® Gvº-Põ-»z-vÀ ÷£õµõm-hz-vß vø\-Á-È-ø¯ wº-©õ-ÛU-P-ÁÀ-»-x. {õ® ÷£a--_ Áõºz-øu-ø¯, Aµ]-¯À wº-ø-Á, Aø©-v-ø¯, \-©õ-uõÚ-z-øu Gvº¨-£-Áº-PÒ AÀ-». {©-x Gv-¶-P-øÍ-Â-h -{õ® CÁØ-ÔÀ öuÎ-øÁ-²®,
EÖ-v-ø¯-²®, {®-¤U-øP-ø¯-²® öPõs-i-¸U-Q-÷Óõ®. Cx uª-É-Ç ©U-P-ÐU-S®, E»-P ©U-P-ÐU-S® Enºz-u¨-£-h ÷Ás-k®, EøµU-P¨-£-h ÷Ásk®.

--{©-x Aµ-]-¯À ÷Põ¶U-øP-PÒ, ©U-P-Îß ÷Põ¶U-øPP-Íõ-P, ©U-PÒ ÷£õµõm-h® »® ©õÓ ÷Ás-k®. uª-ÉÇ Âk-u-ø»U-Põ-P Cx-Áøµ Põ»® ]¢-v-¯ Cµz-uz-xU-S®, ö\´u v¯õ-P[-P-ÐU-S®, HØ£mh CÇ¨-¦-P-ÐU-S® E¯º-¢-u-£m-\ £»-øÚ ö£Ö-Á-uõ-P ÷£a-_ Áõºz-øuU-PõÚ Aµ-]-¯À Ai¨-£-øh-PÒ C¸U-P ÷Ás-k®.

]Õ-»[-Põ Aµ-ø\ £»õ-z-Põ-µ ·v-¯õ-P ÷uõØ-P-iz-x, uÛz-u-ª-É-Ç Aµ-ø\ E¸-ÁõU-P¨ ÷£õµõ-i Á¸® ¦¼-P-Îß, {Á-öPõ-»-Û-¯ uª-ÉÇ Aµ-_-US®, u-ª-É-Ç öuõÈ-»õ-Î ÁºU-P ÷u]-¯ C¯U-P® Aø©U-P-ÄÒÍ ¦v-¯ \Ú-{õ-¯-P uª-ÉÇ Aµ-_U-S®, Cøh-°-»õ-Ú ÷ÁÖ-£õ-k ©k-ÄU-S® ©ø»U-S-©õ-Ú-x. A÷u÷£õß-Ö ÷£a_-Áõºz-øu--»® Aµ]-¯À wº-ÄU-Põ-P ¦¼-PÒ ¬ß-Û-Öz-x-QßÓ Aµ-]-¯À & Av-Põ-µU ÷Põ¶U-øP-P-ÐU-S®. ¦µm-]-P-µ ÷u\-£U-u C¯U-P® ¬ß-Û-Öz-x® -Aµ]-¯À Av-Põ-µU ÷Põ¶U-øP-P-Ð® Th ÷ÁÖ-£m-i-¸¨-£-x uÂºU-P ¬i-¯õ-u-x. ¦¼-PÒ öuõhº¢-x ÷£õº ¦¶¢-uõ-¾® AÀ-»-x Av-Põ-µ¨ £[-Rm-iÀ \©-µ-\¨-£m-hõ-¾®, uª-É-Ç ©U-P-Îß ¦v-¯ \Ú-{õ-¯-P¨ ¦µm] ÷{õU-Q-¯ ÷£õµõm-h® öuõhº¢-x £»¨-£-hU Ti-¯ ¬øÓ-°À {©-x ÷Põ¶U-øP-PÒ C¸U-Q-Ó-x. ÷u\-{-»ß, ©U-PÒ {»ß -\õº¢-v-¸U-Q-Óx. Gv-¶-P-øÍ A®-£-»¨-£--kz-u-Ä®, Aß-Û-¯¨-£-kz-u-Ä® ÷u\- Âk-u-ø», ©U-PÒ Âk-uø» ÷Ás-i |ØU S®- ÷£õµõ-Î-P-øÍ \Ú-{-õ-¯-P \U-v-P-øÍ, ©U-P-øÍ ÷©¾® A´U-Q-¯¨£-kz--x-Á-uõ-P-Ä® C¸U-P ÷Ás-k®.

1. ß-Óõ-Á-x {õm-iß, \º-Á-÷u-\ |Ö-Á-Úz-vß ¬ß-Û-ø»-°À ÷£a-_ Áõºz-øu {h¨-£-x, Ps-Põ-oU-P¨-£-k-Á-uØ-S A¨-£õÀ, G¢-u ß-Óõ-Á-x {õm-iß £øh-PÐ®, \º-Á-÷u-\ |Ö-Á-Ú[-P-Îß (A´-{õ A-ø©-v¨-£øh...) B²-u® uõ[-Q-¯ £øh-P-Ð® \¶, B²-u® uõ[-Põu Ps-Põ-o¨-¦ £øh-P-Ð® \¶ EÒ-{õm-kU-SÒ ÁµU-Thõx.

2. v®-¦U ÷Põ¶U-øP-PÒ A[-R-P-¶UP¨-£-h ÷Ás-k®.

3. uª-ÉÇz-vß QÇU-S¨ £S-v-°À ¬ì½® ©U-P-ÐUS "_¯õm-] £S-v' HØ-£-kz-u ÷Ás-k®. _¯õm-]¨ £S-v-°ß ]ÂÀ |º-Áõ-P®, ö£õ¼-]À ¬ì-½®-P-Îß £S-v Ãu¨ ¤µv-|-vz-x-Á® A¬À-¨£-kz-u¨-£-h ÷Ás-k®. ö\õ¢-u ÁõÌ-Â-h[-P-ÎÀ C¸¢-x öÁÎ-÷¯Ø-Ó¨-£m-h ¬ì½-® ©UPÒ E¶-¯ |Áõ-µ-n[-P-Ð-hß SÔzu Põ» AÍ-ÄU-SÒ «ÍU Si-¯-©ºz-u¨-£-h ÷Ás-k®.

4. ]Õ-»[-Põ-ÂÀ ©ø»-¯-Pz uªÌ ©U-P-ÐU-S J¸ "_¯õm]¨ £S--v' HØ-£-kz-u ÷Ás-k®, _¯õm-]¨ £S-v-°ß ]ÂÀ |º-Áõ-P®, ö£õ¼-]À ©ø»-¯-Pz uªÌ ©UP-Îß £Sv Ãu¨ ¤µ-v-|-vz-x-Á® A-¬À¨£kz-u-¨-£-h ÷Ás-k®. ]Õ»[-Põ-Â-¾®, uª-É-Çz-v-¾® EÒ-Í AøÚz-x ©ø»-¯ ©U-P-ÐU-S® ÁõU-S-¶-ø©, Si--²-¶-ø© ÁÇ[-P¨-£-h ÷Ásk®. uª-É-Ç¨ £S-v-°À ÁõÌ-Qß-Ó, ÁõÇ Â¸®-¦-QßÓ ©-ø»-¯P ©U-P-ÐU-S®, ©ø»-¯-Pz-øu ÷\º¢-u ÷£õµõÎ-P-ÐU-S®|µ¢-u-µ-©õ-P ÁõÌ-Á-uØ-S ÷uøÁ-¯õ-Ú Ai¨-£-øh Á\-v-PÒ ö\´-¯¨-£-h ÷Ás-k®.

5. ]Õ-»[-Põ Aµ-_ Gß-Ó ö£¯º ©õØ-Ó¨-£m-k C»[-øP Aµ_" GÚ¨ ö£¯º «Í `m-h¨-£-h ÷Ás-k®. C»[-øP-°À, ]Õ-»[-Põ & uª-É-Ç® -G-Ú Cµs-k ©õ|-»[-PÒ E¸-ÁõU-P¨-£-h ÷Ás-k®, ©z-v-¯ Aµ-]ß Pm-k¨-£õm-iÀ {õm-iß£õx-Põ¨-¦ (Aß-Û-¯ BU-Q-µ-ª¨-¦ Gv-µõ-P ©m-k®) |v, öÁÎ-²-Ó-Äz-x-øÓ uÂ-µ AøÚz-x® ©õ|-» Aµ-]ß Pm-k¨-£õm-iÀ C¸U-P ÷Ás-k®, GU-Põ-µ-n® öPõs-k® ©õ|-» Aµ-ø\ Pø»U-S® Av-Põ-µ®, ©z-v-¯ Aµ-_U-S ÁÇ[-P¨-£-hU Thõ-x; ©z-v-¯ Aµ-]ß |¯-©-Ú[-PÒ, vm-h[-PÒ AøÚz-x® ©õ|-» Aµ-_-hß B÷»õ-]U-P¨-£m-k, AÝ-©-v²hß A¬À-¨£-kz-u¨-£h ÷Ás-k®.

6. ]--Õ-»[-Põ Cµõ-q-Á®, PhØ-£-øh, Â©õ-Ú¨-£-øh, ö£õ¼-_ -G-Ú ¬Ê¨-£-øh-°-Ú-¸® uª-É-Çz-vÀ C¸¢-x öÁÎ-÷¯-Ó ÷Ás-k®. ©z-v-¯-µ-]ß £øh-PÒ GÀ-»õ-ÁØ-Ô¾® uªÌ¨-£-øh¨ ¤¶-Ä HØ-£-kz-u¨-£-h ÷Ás-k®. GÀ»õ C¯U-P[-P-Îß ÷£õµõ-Î-P-Ð®, -uªÌ ©U-P-Ð® (Bs & ö£s) £øh¨ ¤¶-Ä-P-ÎÀ CønU-P¨-£h÷Ásk®. (1983&CÀ C¸¢-u |ø»-ø©U-S, £øhU SøÓ¨-¦ & ¬Põ® SøÓ¨-¦ ö\´-Á-x ¬Põ-¬U-SÒ ¬hU-Q øÁz-v-¸¨-£-x AÝ-©-vU-P ¬i-¯õ-x.)

7. uª-É-Ç¨ ÷£õµõ-Î-P-Îß B²-u[-PÒ, ]Õ-»[-Põ Aµ]h÷©õ, ß-Óõ-Á-x uµ¨-¦ \º-Á-÷u-\U Ps-Põ-o¨-¦ Cµõá u¢v-¶-P-Î-h-÷©õ, ÷{µ-i-¯õ-P & uÛ-¯õ-P GU-Põ-µ-n®öPõs-k® J¨-£-øhU-P¨-£-h ©õm-hõ-x. ÷{µ-i-¯õ-P ©õ|-», ©z-v-¯-µ-]ß £øh-P-ÎÀ CønUP¨-£-k-Á-uß »® ©m-k® ©õØ-Ó¨-£-k®.

8. ]Õ--»[-Põ Aµ-\õÀ 1972&PÐU-S¨ ¤ß uª--É-Ç¨ £Sv°À ö\´-¯¨-£m-h ][-P-ÍU Si-÷¯Ø-Ó[-PÒ SÔzu Põ» GÀ-ø»U-SÒ, APØ-Ó¨-£-h ÷Ás-k®.

9. ]Õ-»[-Põ Aµ-_, uªÌ ©U-P-øÍ & ÷£õµõ-Î-P-øÍ AÈ¨-£-uØ-Põ-P {hz-v-¯ BU-Q--µ-ª¨-¦ ²z-uz-vß Phß _ø©-ø¯, uª-É-Ç ©U-P-Îß uø»-°À «s-k® G¢-u ÁøP-°-¾® _©zu¨-£-hU-T-hõ-x.

10. £¯[-P-µ-Áõ-ua \m-h®, AÁ-\-µ-Põ-»a \m-h®, ÷u]¯ £õx-Põ¨-¦ \m-hz-vß RÌ øPx ö\´-¯¨-£m-h AøÚz-x uªÌ, ¬ì-½-®, ©ø»-¯-P¨ ÷£õµõ-Î-P-Ð®, ÷£õµõm-hz-øu Bu-¶z-u-Áº-P-Ð® GÚ Aµ-]-¯À øPv-PÒ Eh--Ú-i-¯õ-P Âk-u-ø» ö\´-¯¨-£-h ÷Ás-k®; ö£õ´U SØ-Óa \õm-kU-PÎß RÌ ÁÇU-S £v-Ä ö\´-¯¨-£m-h-øÁ Áõ£ì ö£Ó¨-£-h ÷Ás-k®.

11. uª--É-Ç¨ £S-v-°À (uøµ-°-¾® & Ph-¼-¾®) ]Õ-»[-Põ Aµ-_ £øh-P-ÍõÀ, Aµ-_ \õº-¦ B²-uU -S-ÊU-P-ÍõÀ, Âk-u-ø»¨ ¦¼-P-ÍõÀ ¦øuU-P¨£m-kÒ-Í -ª-v öÁi-PÒ, Ps-o öÁi-PÒ, ö£õÔ öÁi-PÒ EÒ-{õmkU Ps-Põ-o¨¦ SÊ ¬ß-Û-ø»-°À Eh-Ú-i-¯õ-P APØ-Ó¨-£-h ÷Ás-k®. Auß ¤ß-Ú--÷µ AP-v-PÒ, Ch® ö£¯º¢-u-ÁºPÒ u[-PÒ Ãk-P-ÎÀ Si-¯-©-µ-Ä®, Ph--¼À «ß ¤iU-PÄ®, ÂÁ-\õ-¯ |»[-P-ÎÀ öuõÈÀ ö\´-¯-Ä® A-Ý-©-vU-P¨-£-h÷Ás-k®.

12. uª-ÉÇz-vß ]ÂÀ Aø©¨-¦, ö£õ¼ì-xøÓ ¬-ÊÁx®, ©õ|-» Aµ-]-h® J¨-£-øhU-P¨-£-h ÷Ás-k®. uªÉ-Ç ©õ|-» Aµ--]-¯À & Av-Põ-µz-vÀ,- }vz-x-øÓ-°À ö£sP-ÐU-S 50% Ch JxU-R-k Psi¨-£õ-P A¬À-£-kz-u¨-£-h ÷Ás-k®.

13. uª-É-Ç Aµ-_ Aø©¨-¤À, ©U-PÒ u[-P-ÍõÀ ÷uº¢öu-kU-P¨£m-h-Á-øµ G¢-u ÷{µz-v-¾® v¸¨-¤ AøÇU-S® E¶-ø© A-µ-]-¯À \õ\-Ú ·v-°À A[-R-P-¶U-P¨-£-h ÷Ás-k®, CuØ-Põ-Ú SÔ¨-£õ-Ú ÷uº-uÀ Ái-Á[-P-Ð®, ¬øÓ-P-Ð® Ps-i¨-£õ-P E¸-ÁõU-P¨£-h ÷Ás-k®.

14. uª-É-Ç Aµ-_ Aø©¨-¤À, ©U-P-ÐU-S uP-ÁÀ AÔ-²® E¶-ø© Ai¨-£-øh E¶-ø©-¯õ-P A[-R-P-¶U-P¨-£-h ÷Ás-k®. u-ª-É-Çz-vß ÁÍºa-]z vm-h[-PÒ GÀ-»õ®, A¨-£-S-v ©U-P-Îß AÝ-©-v-²-hßuõß |øÓ-÷ÁØ-Ó¨-£-h ÷Ás-k®. EÒ-Ñ-µõm-] Aø©¨-¦ ¬uÀ £õµõ-Ð-©ß-Ó® Áøµ-²Ò-Í Aµ-]-¯ÀÁõv-PÒ Pm-]-PÒ, C¯U-P[-P-Îß uø»-ÁºP-Îß, ]ÂÀ Aø©¨-¤ß }vz-x-øÓ-, £õx-Põ¨-¦ xøÓ-°ß ö£õÖ¨-¦-ªU-P Av-Põ-¶-P-Îß Á¸-©õ-Ú ö\õz-x Â£-µ[-PÒ Á¸-h® J¸ uh-øÁ ©U-PÒ ¬ß-øÁU-P¨-£-h ÷Ás-k®, £S-v ©U-PÒ ÷Pm-¨-¤ß G¢-÷{-µz-v-¾® -¬ß-øÁU-P¨-£-h ÷Ás-k®.

15. EÒ-{õm-k & öÁÎ-{õm-k |v-°À C¯[-S® Aµ-_ \õµõ |Ö-Á-Ú[-P-Îß (NGO’S) |v, Áµ-Ä & ö\»-Äz vm-h[-PÒ, B´-Ä AÔU-øP-PÒ GÀ»õ® |Ö-Á-Ú® C¯[-S® £S-v ©U-P-Îß £õº-øÁU-S AÝ-©-vU-P¨-£-h ÷Ás-k®. öÁ-Î-{õ-k-P-ÐU-S & Aµ-_U-S AÝ¨-£¨-£-k® AÔU-øP-PÒ EÒ-Ñº ©U-PÒ ÷Pm-kU öPõs-hõÀ ©U-PÒ £õº-øÁU-S ¤ß-÷£ AÝ¨-£¨-£-h ÷Ás-k®. uª-É-Ç Aµ-_®, ©z-v-¯ Aµ-_-® u[-P-Îß. \º-Á-÷u-\ |Ö-Á-Ú[-P-Îß ÁÍºa-] vm-h[-P-øÍ, AuØ-Põ-Ú |v-P-øÍ Av-Põ-µ¨ £µ-Á-»õU-P® ö\´-¯¨-£m-h, Aµ-_ Aø©¨-¦U-PÒ »-÷© ö\´-¯ ÷Ás-k®, EÒ-Ñº Aµ-_ Aø©¨-¦ Ái-Á[P-øÍ ¦Ó¢-uÒ-Î-Âm-k, Aµ-_ \õµõ |Ö-Á-Ú[-PÒ ÁÈ-¯õ-P ö\¯Ø£-kz-x-Á-øu Ps-i¨-£õ-P |Öz-u ÷Ás-k®.

16. ²z-uz-uõÀ Ch® ö£¯º¢-x C»[-øPU-SÒ-Ð®, A-P-v-P-Íõ-P C¢-v-¯õ-Â-¾®, ¬Põ®-P-ÎÀ / Cøhz-u[-PÀ |ø»-¯[-P-ÎÀ / Ãk-P-ÎÀ ÁõÊ® uªÌ, ¬ì-½®, ©ø»-¯-P ©U-PÒ u[-PÒ ö\õ¢-u Ch[-P--ÐU-Sa ö\À-» SÔ¨-¤m-h Põ» GÀ-ø»U-SÒ Si--¯-©-µ Ai¨-£-øh Á\-v-PÒ ö\´-x öPõkU-P¨-£-h ÷Ás-k®. öÁÎ-{õm-k Á¸-©õ-Ú® CÀ-»õ-u-Áº-P-ÐU-S Eu-Â-P-ÎÀ ¬ß-Ý-¶-ø© AÎU-P ÷Ás-k®.

17. Aµ-]ß ÷Áø» ÁÇ[-S® vø-nU PÍz-vÀ ²z-uz-vÀ A[-P-Ã-Ú-©õ-Ú ÷£õµõ-Î-P-ÐU-S®, ©U-P-ÐU-S®, ²z-uz-vÀ Pn-Á-øÚ, ¤Ò-øÍ-P-øÍ CÇ¢-u ö£s-P-ÐU-S®, Sk®-£[-P-ÐU-S® ¬ß-Ý-¶-ø©-¯-ÎUP ÷Ás-k®. uõ´ & u¢-øu-ø¯ CÇ¢-u ]Ö-Áº-P-ÐU-S®, uÛ-¯õ-P ÁõÇ ÷Ás-i-¯ |ø»-°-¾Ò-Í ö£s-P-ÐU-S®, £µõ-©-¶U-P ¯õ¸® CÀ-»õ-u Á¯-uõ-Ú-Áº-PÒ, PõÀ-øP CÇ¢-u-ÁºP-ÐU-S® Aµ-]ß ÷{µ-i¨ £µõ-©-¶¨-£-P[-PÒ Ps-i¨-£õ-P E¸-ÁõU-P¨-£-h ÷Ás-k®.

18. ²z-uz-uõÀ Bs & -ö£s ÂQ-uõa-\õ-µ[-P-ÎÀ ö£¸® CøhöÁÎ HØ-£m-kÒ-Íx. Pn-Á-øÚ CÇ¢-u ö£s-P-Îß Gs-oU-øP B°-µU PnU-QÀ EÒ-Í-x. CøuU PnU-QÀ öPõs-k v¸-©-na \m-hz-vÀ ©õØ-Ó® ö\´-¯¨-£-h ÷Ás-k®; E»-P ©U-P-øÍ Aa-_-Öz-v Á¸® G´mì ÷{õ²® uª-É-Ç¨ £S-v-°À Av-P-¶z-x Á-¸-Q-Ó-x; ÷{õø¯ uk¨-£-uØ-Põ-Ú ÂÈ¨-¦-nº-Ä¨ ¤µa-\õ-µz-xhß, Aµ-_ v¸-©-nz-xU-S ¬ß-÷£ ©¸z--x-Áa \õß-Ô-uÌ ¬øÓ-ø-ø¯ \m-h ·v-¯õ-P, £v--Äz v¸-©-n- ÁÈ-¯õ-P AÔ-¬-P® ö\´-¯ ÷Ás-k®.

19. uª-É-Çz-vß öuõÈÀ~m-£U PÀ-Â-°-¾®, ÷Áø» Áõ´¨-¤-¾® (Aµ-_ & uÛ-¯õº) C»[-øP-°-¾®, C¢-v-¯õ-Â-¾® AP-v ¬Põ®-P-Î-¾Ò-Í ©õn-Áº-P-ÐU-S®,
CøÍ-bº-PÒ & ²Á-v-P-ÐU-S® 50% (AP-v ¬Põ-ªß ÂQ-uõa-\õ-µõ ¬-øÓ-°À) Ch- JxU-R-k Ps-i¨-£õP ÁÇ[-P¨£-h ÷Ás-k®.

20. C¢-v-¯õ-ÂÀ AP-v ¬Põ®-P-ÎÀ EÒ-Í uª-ÉÇ AP-v-PÒ, ]--Ó¨-¦ ¬Põ® ©Ø-Ö® ]øÓ-P-Î-¾Ò-Í ÷£õµõ-Î-PÒ ªPU SÖ-Q-¯ Põ-»z-vÀ, uª-É-Ç¨ £S-v-P-ÎÀ Si-¯-©µ HØ-£-õk ö\´-¯ ÷Ás-k®. öÁÎ-{õ-k-P-ÎÀ EÒ-Í Si-²-¶-ø© CÀ-»õ-u uª-É-Çz-u-Áº-PÒ SÔ¨-¤m-h Põ» GÀ-ø»U-SÒ {õk v¸®-£ uª-É-Ç Aµ-_ BÁn ö\´-¯ ÷Ás-k®.

21. uª-É-Ç ©U-P-Îß ÷\ª¨-ø£ ÷£n-Ä®, »-u-Úz-øu \-P ÁÍºa-]U-S JÊ[-P-ø©U-P-Ä®, ""uª-ÉÇ ©U-PÒ Á[Q'' Ps-i¨-£õ-P E¸-ÁõU-P-¨£-h ÷Ás-k®. ¦¼-P-Îß Á[-Q, A¨-£-i-÷¯ uª-É-Ç ©U-PÒ Á[-Q-¯õ-P ©õÓ-÷Ás-k®. Aß-Û-¯-{õm-k Á[-Qz öuõÈÀ uª-É-Çz-vÀ AÝ-©-vU-P¨-£-hU Thõ-x.

22. uª-É-Ç¨ £S-v-°À C¸¢-x Á`-¼U-P¨-£-k® Á¶-P-ÎÀ ö£¸® £S-v uª-É-Ç ©õ|-» Aµ-÷\ ö£Ø-ÖU öPõÒ-Ð®.

23.uª-É-Ç ©U-PÒ AøÚ-Á-¸U-S® PÀ-Â, ©¸z-x-Á®, ÷Áø» Áõ´¨-¦, Ãk Ai¨-£øh Aµ-]-¯À \õ\Ú E¶-ø©-¯õU-P¨-£-h ÷Ás-k®. -Ã-k CÀ-»õ-u Sk®-£[-P-ÐU-S Ãk®, |»® CÀ-»õ-u-Áº-P-ÐU-S ÂÁ-\õ-¯U Põo-²® ©õ|-» Aµ-\õÀ Eh-Ú-i-¯õ-P, Ps-i¨-£õ-P ÁÇ[-P¨-£-h ÷Ás-k®.

24. }s-h ²z-uz-uõÀ, uª-É-Ç¨ £S-v-°ß ÂøÍ |»®, Põk, }º |ø»-PÒ, PõØ-Ö ©s-h-»® GÚ AøÚz-x® Pk-ø©-¯õ-Ú _Ø-Öa `ÇÀ £õv¨-¦U-S Em-£m-kÒ-Í-x.Aµ-]ß ¦v-¯ ö£õ¸-Íõ-uõ-µ ÁÍºa-]z vm-h[-PÒ ÷©¾® _Ø-Öa `Ç-ø» ©õ_-£-kz-uõ-u ¬øÓ-°À C¸UP ÷Ás-k®; £S-v ©U-P-Îß _Ø-Ö `ÇÀ £x-Põ¨-¦U-S Gv-µõ-Ú vm-h[-P-øÍ Aµ-_ E¸-ÁõU-PU Thõ-x, ²z-uz-uõÀ, ²z-u¨ £S-v ©U-P-Îß E-hÀ B÷µõU-Q-¯®, ©Ú-|-ø» ö£¸-©-Í-ÂÀ £õvU-P¨-£m-kÒ-Í-x. Aµ-_ Pmhõ¯ C»-Á-\ ©¸z-x-Á ÷\øÁ ÁÇ[-S-Á--x-hß, _Põ--uõ-µz xøÓ-°À Â÷\-h ¤¶-ÄHØ-£-kz-v ©U-P-Îß ©Ú-{-»®, EhÀ -{-»z-øu ^µ-ø©z-x ÁÍºU-P ¬ß---Ý-¶-ø©-¯-ÎU-P- ÷Ás-k®.

25. -u--ª-É-Çz-vÀ ÂÁ-\õ-¯z-ø-u ©m-k® {®-¤, ]Ö ÂÁ-\õ-¯z-v-¾®, T¼ EøÇ¨-¤-¾® Dk-£m-kÒ-Í ÂÁ-\õ-°-P-ÐU-S®, EÍ-Äz öuõÈ-ø» ©m-k® {®-¤-²Ò-Í |»-©ØÓ -T-¼ EøÇ¨-£õ-Íº-P-ÐU-S®, ÂÁ-\õ-¯ EØ-£z-vUS E-P¢---u Põ-o-PÒ |»¨-£-Qº-Ä »® Eh-Ú-i-¯õP ÁÇ[-P¨-£-h ÷Ás-k®. Põo E¶-ø© ©õ|-» Aµ-]ß Pm-k¨-£õm-iÀ C¸¨-£-uõÀ, |»¨-£[-R-k Ai¨-£-øh-¯õ-Ú-x. Qµõ-©¨ ¦Óz-v-¾®, {Pº¨-¦-Óz-v-¾® |» Ea-\-Á-µ®-¦a \m-h®, Ps-i¨-£õ-P A¬À-£-kz-u¨-£-h ÷Ás-k®.

26. uª-É-Çz-vß E-n-Äz ÷uøÁ-ø¯ |-Áºz-vU-S® ¬u-½m-kz vm-h[-P-ÐU-S ¬ß-Ý-¶-ø©-²® ©õÛ-¯--¬® AÎU-P ÷Ás-k®; ÂÁ-\õ-¯z-v-¾®, «ß ¤i-°-¾® En-Ä £u-Û-k® öuõÈ-¾U-S® ¬U-Q-¯-©õ-P ¬u-½m-øh v¸¨-£ ÷Ás-k®. uª-É-Ç¨ £S-v°ß Pøµ-÷¯õ-µ & BÒ-P-hÀ «ß¤-i¨-¤À uª-É-Ç «Ú-Áº-P-ÐU-÷P ¬Ê E¶--ø-© C¸U-P ÷Ás-k®. Aß-Û-¯º-P-Îß «ß ¤i¨-¦U-S uøh ÂvU-P ÷Ás-k®; Pm-k-©-µ, -Â-ø\¨-£-h-S «ß ¤i-¯õ-Íº-P-ÐU-S Tk-u-»õ-Ú PhÀ ø©À yµ® JxU-P¨-£-h ÷Ás-k®; uª-É-Çz-vß ]Ô-¯, {kz-u-µ öuõÈÀ-PÒ Tm-k-Ó-Ä©¯-©õU-P¨-£-h ÷Ás-k® Tm-k-Ó-Ä ¬øÓ Fhõ-P EØ-£z-v-°À {Ã-Ú öuõÈÀ-~m-£-¬®, ]Ó¢-u Â÷\-h Â|-÷¯õP ¬øÓ-²® JÊ[-P-ø©U-P¨-£-k-Á-x Ai¨-£-øh-¯õ-Ú-x. Cu-øÚ Aµ-÷\ ÷{µ-i-¯õ-P ö£õÖ¨-¦ Gkz-x ö\´-¯ ÷Ás-k®.

27. uª-É-Ç ö-uõ-ÈØ-x-øÓ, ÂÁ-\õ-¯z-x-øÓ, |v, ÷\øÁz- x-øÓ-P-Îß ÁÍºa-]U-S®, ¦v-¯ E¸-ÁõU--Pz-vØ-S® BÚ öuõÈÀ E¶-©[-PÒ, Aµ-]ß FU-P Eu-Â-PÒ. uª-É-Ç ÷u]¯z öuõÈÀ ¬øÚ-÷Áõ-¸U-S ¬u-¼-h® ÁÇ[-P¨-£h÷Ás-k®; uª-É-Çz-vÀ ÁõÇz uª-Çº-P-Îß (NRT) ¬u-½-k-PÒ, EÒ-{õm-k Az-v-¯õ-Á-]-¯ £õÁ-øn¨ ö£õ¸Ò EØ-£z-v-°À FU-S-ÂU-P¨-£-h ÷Ás-k®, ÂÁ-\õ-¯ & «ß¤-i, öuõÈØ-x-øÓ EØ-£z-v-°À, Â¯õ-£õ-µz-vÀ EÒ-{õm-k {kz-u-µ & ÷u]-¯z öuõÈÀ ¬-ø-Í÷Áõ-øµ £õx-PõU-S®, ö£õ¸-Íõ-uõµ Áo-PU öPõÒ-øP Ai¨-£-øh-¯õ-Ú-x. ö£õxz-x-øÓ (Aµ-_) |Ö-Á-Ú[-PÒ uÛ-¯õº©¯-©õU-P¨-£-hU-T-hõ-x. E¶¯ ¬øÓ-P-ÎÀ Ps-i¨-£õ-P ©Ö-^-µ-ø©U-P¨-£-h ÷Ás-k®.

28. C»[-øP {õm-iß £õx--Põ¨-¦, |v, öÁ--Î-²-Ó-Äz xøÓ Gß-£-Ú ©z-v-¯-µ-]ß Pm-k¨-£õm-iÀ C¸U-Qß-Ó A÷u-÷ÁøÍ, £õx-Põ¨-¦, öÁÎ-²-Ó-Ä, |v ©Ø-Ö® öÁÎ-{õm-k öuõÈÀ, Áo-PU öPõÒ-øP-P-ÎÀ ©z-v-¯-µ-_, uª-É-Ç -©õ|» Aµ--]ß {»-ÝU-S Gv-µõ-Ú ¬i-Ä-P-øÍ Gkz-uõÀ uªÉ-Ç ©õ|-» Aµ-_ AÁØ-øÓ ©õ|-»a \m-h-©ß-Ó® »® |µõ-P-¶U-S® E¶-ø© Ps-i¨-£õ-P C¸U-P ÷Ás-k®. WTO Cß E»-P Áºz-u-P A-ø©¨-¤ß Ehß-£-iU-øP-°-øÚ --u-ª-É-Ç ©õ|-» Aµ-_ HØ--ÖU öPõÒ-Íõ-x, ]Õ-»[-Põ Aµ-]ß ÷u]-¯ JkU-S-¬-øÓU-S Gv-µõ-P Cµz-u® ]¢-v¨ ÷£õµõ-i-Á-¸® uª-É-Ç ©U-PÒ uª-É-Çz ÷u]-¯z öuõÈÀ-P-øÍ, ÁoPz-øu {_U-S® WTO Cß öPõÒ-øPU-S Gv-µõ-P öuõhº¢-x ÷£õµõ-k®.

29. öÁÎ-{õm-k ¬u-½-k-PÒ, PÚ-µ-Pz öuõÈØ xøÓ EÒ-Pm-h-ø©¨-¦ & A-Ô-Â-¯À öuõÈÀ-~m-£ xøÓ-P-ÎÀ AÝ-©-vU--P¨-£-h-»õ®. öÁÎ-{õm-k ¬-u-½-k--P-Îß C»õ-£z-vÀ 75% «s-k® EÒ-{õm-k EØ-£z-vUS v¸®-£ -¬-u-½-k ö\´-¯¨-£-h ÷Ás-k®, Aß-Û-¯ ÷{-µ-i ¬u-½-k-PÒ (FDI) Tm-k ¬u-½-k-PÒ (FJI) 50 Bs-k-PÒ v¸®-£¨ ö£Ó ¬i-¯õ-u \m-h® A¬-À-£--kz-u¨-£h ÷Ás-k®. CuØ-S uøh-¯õ-Ú öÁÎ-{õm-k ¬u-½-k-PÒ, E»-P-©-¯-©õU-PÀ vÓ¢-u ö£õ¸-Íõ-uõ-µU öPõÒ-øP-PÒ, {ÃÚ ©¯-©õU-PÀ GÚ AÝ-©-vU--P¨-£-hõ-x. öÁÎ-{õmk ¬u-½m-øh Pm-k¨£-kz-x® ¬Ê E-¶-ø©-²® uª-É-Ç Aµ-]-h® C¸U-P ÷Ás-k®. EÒ-{õm-k EØ-£z-v-ø¯, Áo-Pz-øu £õvU--S® HØ-Ö-©-v CÓU-S-©-v (EXIM) öPõÒ-øP, Aß-Û-¯a ö\»-Áõ-o-ø¯ Dm-k-Á-x ©m-k® ÷{õU-Q-¯ öPõÒ-øP AÝ-©-vU-P¨-£-hU-T-hõ-x.

30. Aµ--_-x-øÓ & uÛ-¯õº-x-øÓ (]Ö-öuõ-ÈÀ & ö£¸¢-öuõ-ÈÀ) GÚ GÀ-»õ EØ-£z-v & Áo-P & ÷\øÁz xøÓ-P-Î-¾® uªÉ-Çz öuõÈ-»õ-Íº-P-Îß ÷Áø» ÷{µ® 6 ©o ÷{µ® GÚ \m-h ·v-¯õ-P¨-£-h ÷Ás-k®. öuõÈ-»õ-Íº ÷uøÁU-S® & C¸¨-¦U-S® Cøh-°À \©-Û-ø» ÷£n¨-£-h-÷Ásk®. öuõÈ-»õ-Íº-P-Îß öuõÈØ\[-P® Aø©U-S® E¶-ø© Ai¨-£-øh E¶-ø©-¯õU-P¨-£-h ÷Ás-k®. ö£õ¼ì ©Ø-Ö® £øhz-x-øÓPÎÀ Th öuõÈØ-\[-P® Aø©U-S® E¶-ø© ÁÇ[-P¨-£-h ÷Ás-k®. ÷£õµõm-h ¬øÓ-PÒ ©m-k® JÊ[-P-ø©U-P¨-£-h ÷Ás-k®. 18 -Á-¯-xU-Sm-£m-h-Áº-PÒ B²-u® H¢-v¨ ÷£õµõ-k-Á-øu uøh ö\´-²® Cß-øÓ-¯ Aµ-_, SÇ¢-øuz öuõÈ-»õ-Íº-PÒ ¬-øÓ-ø¯ Ps-i¨-£õ-P uøh ö\´-x A¬À-£-kz-u ÷Ás-k®.

31. uª-É-Ç öuõø»z öuõhº-¦ \õu-Úz-x-øÓ, ©Ø-Ö®
Fh-P-Â-¯À xøÓ-°-¾® (£z-v-¶-øP & Áõß J¼, JÎ, Cøn-¯®) Aß-Û-¯ ¬u-½-k-PøÍ Aµ-_ Pmk¨-£-kz-x®, Fh-P-Â-¯À xøÓ-°À, ©U-PÒ Â÷µõu h¨£-ÇU-P ÁÇU-P, ^-µ-È-ÄU P»õa-\õ-µ ÂÍ®-£-µ[-PÒ, £h[-PÒ & ^¶-¯À-PÒ, AÇ-Q & AÇ-Pß ÷-£õm-i-PÒ Avºè-h C»õ-£a ^m-k ÷£õß-Ó £¢-u-¯ ¬øÓ-PÒ u-øh ö\´-¯¨-£-h ÷Ás-k®. AøÚz-x xøÓ-P-Î-¾® AÔ-Â-¯À öuõÈÀ-~m-£ £õºøÁUS ¬ß-Ý-¶-ø© öPõkU-P¨-£-h ÷Ás-k®.

32. u--ª-É-Çz-vÀ AøÚ-Á-¸U-S® C»-Á-\U PÀ-Â ÁÇ[P¨-£-k-Á--x-hß E¯º PÀ-Â Áøµ Pm-hõ-¯U PÀ-Â, Aµ-]-¯À \õ\-Ú ¬øÓ FhõP A¬À-£-kz-u ÷Ás-k®. Bµ®-£U PÀÂ ¬uÀ E¯º PÀ-Â Áøµ uªÌ ö©õÈ-÷¯ GÀ-»õU PÀ-Â |Ö-Á-Ú[-P-Î-¾® £°Ø-Ö ö©õÈ-¯õ-P C¸U-P ÷Ás-k®. ][-P-Í®, B[-Q-»® ö©õÈ¨£õh-©õ-P C¸U-P ÷Ás-k®. £À-P-ø»U PÇ-P PÀ-ÂU-S B[-Q-»® £°Ø-Ö ö©õÈ-¯õP uØ-Põ-¼-P-©õ-P C¸U-P ÷Ás-k®, BÚõÀ ÷£õºU-Põ-» ¬¯Ø-]-°À E»-P AÔ-Ä-A--øÚz-øu-²® uª-È-À £i¨-£-uØ-Põ-Ú HØ-£õm-kU-S-, Â-÷\-h xøÓ Pm-h-ø©U-P¨-£mk & |-v JxU-R-k ö\´-x ö©õÈ ö£¯º¨-¦®, öÁÎ-±-k® ö\´-¯¨-£-h ÷Ás-k®. uª-É-Çz-vÀ PÀ-Â |Ö-Á-Ú[-PÒ GÀ-»õ® ©u-|-Ö-Á-Ú[-P--Îß Pm-k¨-£õm-iÀ C¸¢-x Âk-ÂU-P¨-£-h ÷Ás-k®. PÀ-Â ¬øÓ-°À C¸¢-x ©u¨-£õ-h® APØ-Ó¨-£-h ÷Ás-k®. PÀ-Â |Ö-Á-Ú® ÷{µ-i-¯õ-P Aµ-_ Pm--k¨-£õm-iÀ C¸U-P ÷Ás-k®.(©u¨-£õ-h® ©u |Ö-Á-Ú[-P-ÎÀ ©m-k® PØ-ÖU öPõÒ-Í-»õ®.)

33. uª-É-Ç ©õ-|-» Aµ-_, ©ua-\õº-£Ø-Ó Aµ-\õ-P C¸U-P ÷Ás-k®. ©u, \õv |Ö-Á-Ú[-P-ÐU-S Aµ-_ GÆ-Á-øP-°-¾® -E-u-Â ö\´-¯U Thõ-x. Aß-Û-¯ {õk-P-ÎÀ C¸¢--x |v ö£Ö-Á-x Pm-hõ-¯-©õ-P ukU-P¨-£-h ÷Ás-k®. PÀ-Â & öuõÈÀ & Áo-P |Ö-Á-Ú[-P-ÎÀ ©ua-\-h[-S-PÒ, ©u¨-£ÇU-P ÁÇU-P[-PÒ, ÷PõÂÀ-PÒ AÝ-©-vU-P¨-£-hU Thõ-x. ©u |Ö-ÁÚ[-P-Îß ©u-©õØÓ {h-Á-iU-øP-PÒ CÛ-Á-¸® Põ»[-PÎÀ uøh ö\´-¯¨-£-h ÷Ás-k®. ©u, \õv, ¤µ-÷u\ ö£¯¶-»õ-Ú Aµ-]-¯À Pm-]-PÒ, \-P ÷\øÁ |Ö-Á-Ú[-PÒ uøh ö\´-¯¨-£h ÷Ás-k®.

C»[-øP-°À CÚ¨ ¤µa-\-øÚ w-µ-Ä®, Aµ-]-¯À wº-Ä HØ-£-h-Ä® uª-É-Ç ¦v-¯ \Ú-{õ-¯-P Pm-] ¬ß øÁz-xÒ-Í CU-÷Põ-¶U-øP-P-Ð-hß C-nU-P® HØ-£-k®. C»[-øP-°-¾ÒÍ (u-ª-É-Ç® & ]Õ-»[Põ) ©Ø-øÓ-¯ Pm-]--PÒ, ¬ß-Ú-o-PÒ, C¯U-P[-PÒ öÁS-\-Ú Aø©¨-¦--P-Ð-hß, CU-÷Põ-¶U-øP-PøÍ Tm-hõ-P ¤µa-\õ-µ® ö\´-¯-Ä®, CuØ-Põ-P Tmk¨ ÷£õµõm-h[-P-ÎÀ Dk-£-h-Ä®, uª-É-Ç ¦v-¯ \Ú-{õ-¯-P Pm] öÁÎ¨-£-øh-¯õ-P AøÓ-T-ÁÀ ö\´-Qß-Ó-x.

C»[-øPU-S öÁÎ-÷¯ -E-»-P--Í-ÂÀ G¢-u {õk-P-Î-¾® uª-É-Ç ©U-P-Îß ÷u\z-vß {»-ÝU-PõÚ CU-÷Põ-¶U-øP-P-øÍ A[-R-P-¶U-S® A¢-{õm-k ©U-PÒ Aø©¨-¦-P-Ð-hß, A¢-u {õk-P-ÎÀ EÒ-Í uª-É-Ç AP-v / ¦»® ö£¯º¢-u Aø©¨-¦-P-Ð-hß, ©Ø-Ö® A¢-{õm-k AP-v / öÁÎ-{õm-k AP-v Aø©¨-¦-P-Ð-hß Tm-ka ÷\º¢-x (A´U-Q-¯¨£m-hÀ») ¤µa-\õ-µ® Bu-µ-Ä¨ ÷£õµõm-h[-PÒ ö\´-¯, A¢{õ-k-P-Î-¾Ò-Í uª-É-Ç ¦v-¯ \Ú-{õ-¯-P Pm-]-°ß öÁÎ-{õm-k B-u-µ-ÄU QøÍ-PÒ öÁÎ¨-£-øh-¯õ-P AøÓ-T-ÁÀ ö\´-Qß-Ó-x.

uªÉÇ Âkuø»¨ ÷£õµõmhzvÀ & ÷£õ¶À uªÉÇ ©U-P-Ð®, SÔ¨-£õP öuõÈ»õÍºPÐ®, ÂÁ\õ°PÐ®, {kzuµ ÁºUP ©UPÐ® ªP AvPÍÄ v¯õP® ö\´x Á¸QÓõºPÒ. ÁõÌÁõ & \õÁõ GÚ Aµ_ Pmk¨£õmk¨ £Sv / ¦¼PÎß Pmk¨£õmk¨ £Sv°À, Aµ]ß ö£õ¸Íõuõµ, ©¸z-x-Á uøhPÒ ©zv°À, PÀÂ & öuõÈÀ ö{¸UPi°À ÷u\zøu Âmk öÁ-Î-÷¯Óõ-x. E°º ¤øÇzx ÁõÌQÓõºPÒ. uªÉÇ Âkuø» ²zuzxUS ÷{µi¯õP & ©øÓ¬P©õP E°µõuõµ©õP ÂÍ[Q Á¸QÓõºPÒ. E°øµU Põ¨£uØPõP C»m\® ©UPÒ C¢v¯õÂÀ, öÁÎ-{õ-k-P-ÎÀ APvPÍõPÄÒÍÚº. uªÉÇ EøÇUS® ©UPÎß ÁõÌÂÀ J¸ ¬ß÷ÚØÓzøu, ÷£a_ Áõºzøu — Aµ]¯À wºÄ HØ£kzu ÷Ásk®. CUPhø©ø¯ |øÓ÷ÁØÓõu CµõqÁz wº÷Áõ, Aµ]¯Àz wº÷Áõ ö£¸®£õßø© uªÉÇ ©UPÐUS ö\´²® Áµ»õØÖz x÷µõP©õS®. ©UPÎß -÷u-\z-vß {»ÛÀ & ¬ß÷ÚØÓzvÀ AUPøÓ öPõsh AøÚzx uªÉÇ Aµ]¯À \UvPÐ®, Pm]PÐ®, öÁÎ±kPÐ® ÷u\{»ß & ©UPÒ {»ß GßÓ C»UQÀ CzwºÄ¨ ö£õv vmhzvß Ai¨£øh°À Tmiøn¢x ÷£õµõh Á¸©õÖ AøÓTÁÀ ö\´Q÷Óõ®.

N D P T