KIZ TARLALARI

Bu şekilde bir kısım Oğuz Boyları da Akdeniz sahil şeridine yerleştirilmişti. Onlara hayvanlarını otlatmaları için Toroslar’da yaylalar, otlaklar verilmişti . Bahar geldiği zaman davul-zurna ile yaylaya göçerler ; yayla şenlikleri , şölenler ve daha çok savaş sporları ile geçen bir Yaz mevsiminden sonra , kış bastırmadan sahile inerlerdi.

Olayın yaşandığı Hacı Beleni Köyü de 1930’larda Toroslar’ın Denize bakan yamaçlarında Yörükler tarafından kurulmuş, şirin bir sahil köyüdür.

Köy yukarıda, sahilin sivrisineğinden uzak, dağın havadar yamaçlarında kuruludur. Aşağılardan bakınca Köyün evleri ormanın içinde , Köpüklü Vadisinin iki tarafına gelişigüzel serpiştirilmiş gibidir.

Arazilerin bir kısmı, özellikle sebze ve meyve bahçeleri köyün çevresinde ; daha çok ekin tarlalarını oluşturan bir kısmı yaylada ; bir kısmı da aşağıda , şimdiki sahil boyunca giden, Mersin - Antalya asfaltı ile deniz arasında idi.

Gerçekten işe yarayan verimli topraklar yukarıda, köyün çevresinde veya yaylada olanlardı. Susa (Devlet yolu, şose)ile deniz arasında kalan kısım ise Padişahlıktan bu yana köylünün üzerine kayıtlı olmakla birlikte tarıma elverişli olmadığı için bir işe yaramayan ve bir değer ifade etmeyen kumsal veya bataklık arazilerdi.

Kaçarak evlenmek, bu yörede bilhassa son zamanlarda sıkça görülen bir evlenme biçimiydi. Ancak, kızların anneleri ve babalar, kendileri de kaçarak evlenmiş olsalar bile bunu hiç kabullenemezlerdi . Kızları bu şekilde evlenmiş olanlar uzun zaman kendi öz kızı , damadı ve damadın ailesi ile kavgalı yahut küs dururlardı. Çoğu senelerce barıştırılamazdı . Bazıları barışsalar bile yine de biraz soğuk ve mesafeli dururlardı.

Sevdiği oğlana verilmediği için kaçarak evlenen veya annesini-babasını bir şekilde kıran, küstüren öfkelendiren hatta kocaları, kocalarının aileleri böyle şeylere sebep olan kızların ekseriyeti kız tarlalarıyla ödüllendirilirdi(!)

Daha çok Gökçe Süleyman diye bilinen Süleyman Ağa köyün en zengini değilse de ileri gelenlerindendi. 8-10 tane tülü mayası(iyi cins deve) 200 ü aşkın kıl keçisi, yaylada ekin tarlaları, Köy önünde bahçeleri ile oldukça varlıklı sayılırdı. Oğlu Hüseyin ve kızı Döndü den başka da çocuğu yoktu. Bu yüzden geliri geçimine yeter ve artardı.

Hüseyin’i askerlikten bir sene önce evlendirmişti. Hasret dolu bir bekleyişten sonra nihayet askerden gelmişti . Bu arada Döndü Kız da serpilmiş, gelinlik çağlarına gelmişti. Akranları birer birer evlenip gidiyordu .

Bir gün Döndü kıza da dünür habercisi geldi. Heyecanlıydı. Yüreği göğsünden çıkıp gidecek gibi vuruyordu. Gelen karşı yakadan Hanife Teyze idi ama kimin habercisi idi acaba ? Sonunda onu da öğrendi :Kara Mustafa’nın Ali için geleceklerdi. Biraz daha heyecanlandı. Bu daha önce hiç duymadığı türden sevinçle karışık bir heyecandı.

Ali’yi tanıyordu.5-6 ay önce askerden gelmişti. Kendisinden 6 yaş büyüktü.

Ali , daha önceleri kendisine böyle bakmazdı. Askerlikten sora Onun, kendisine bir başka türlü baktığını anlamıştı . Karşılaştıklarında bunu hisseder, heyecanlı ve sıkılgan bir halde Ali’den tarafa bakmamaya özen gösterirdi. Fakat bakmasa da onun bakışlarını üzerinde hissediyor; sanki yanakları kızarıyor, yürüyüşü bozuluyordu.

- “Babası yaşı küçük diyor “ dedi.

-Kız Hüsniye 17 yaşında kız küçük mü olur ? Bilirsin ki buralarda 19-20 sine gelmiş kızlara vakti geçmiş gözüyle bakarlar. Bari doğru dürüst bir bahaneniz olsaydı.

Siz Kara Mustafa’yı fakir deyi istemezsiniz bilirim. Ama Alim pek aslan pek yiğit. Mal heriflik yapmaz. Döndü kızıma da öyle bir er yakışır. Siz yine de bir daha düşünün. Ben yarın yine gelirim.

Nihayet dünürler gelmez oldu. Döndü’nün fikri hiç sorulmamıştı. Demek ki Kara Mustafa gil dünürlüğe kabul edilmemişti.

Aliye verilmeyeceği kesinleştikten bir süre sonra iki aileden daha Döndü’yü istemeye geldiler. Bunlar varlıklıydı. Hele Bir tanesi hemen hemen köyün en zengin 3-4 ailesi arasındaydı. Döndüye fikri soruldu. Bunları da Döndü istemedi. Dünürlerin biri üzerinde annesi epeyce ısrar etti . Fakat Döndü’nün çok duygulu bir kız olduğunu iyi bildiğinden ,yanlış bir iş yapmasından çekindi, daha ileri gitmedi.

Oysa Döndü, inancı ve karakteri güçlü bir kızdı. Asla onların düşündüğü gibi canına falan kıymazdı. Ama ne olur ne olmaz diye çekindiler.

Çünkü Ali, bir başkasına talip olmamıştı. Başka bir kıza da dönüp baktığı hiç duyulmamış, görülmemişti . Bunu her haliyle belli de ediyordu. Doğrusu Döndü de Ali’yi istiyordu. İçinde ona karşı bir yakınlık bir sevgi uyanmıştı. Ama Ali tekrar istetmedikçe, Döndü’ye de fikri sorulmadıkça bu duygusunu kendisinin söylemesi kızlık onuruna da geleneklere de sığmazdı.

Birkaç gün sonra Döndü’nün teyzesi çıkageldi. İsteyenleri neden reddettiğini bilmek istiyordu. Teyzesiyle birbirlerini çok severlerdi. Çocukluğundan bu yana annesiyle ve başkasıyla konuşmadığı konuları onunla rahatlıkla konuşmaya alışıktı. Ondan çok şey öğrenmişti.

Uzun uzun konuşmalara dalıp gittikleri bir sırada Döndü birden durdu. Yüzü pembeleşti. Sır gibi sakladığı ,Ali ile ilgili duygularını farkına varmadan açığa vurduğunu anladı. Hiç gereği yokken ikide bir Ondan bahsetmişti. Aslında teyzesi Döndüye belli etmeden Onun ağzını aramış, kalbini yoklamıştı. Anlayacağını da anlamış , Döndü’nün annesine anlatmıştı bile. Onun Ali’ye gönül verdiğini, fakat bunun farkında olmadığını sezmişti teyzesi. Nasihat olsun diye Ona , kime ait olduğunu bilmediği iki de beyit söylemişti.

Hakkı sevmedikçe Hakka varılmaz

Derler ki âşığa Bağdat sorulmaz

Aşık benim gönül benim aşk benim

Bu deyiş çok hoşuna gitmişti Döndü’nün.” Ne güzelmiş “ dedi , ezberledi onu.

Aylar geçti , mevsimler değişti. Neredeyse bir yıla yakın zaman geçti. Ne Ali ne de Döndü kimseyi istemeyince tüm köylü bu sessiz, sözsüz ve hareketsiz anlatımı çok iyi anlamıştı. Döndü’ye de kimse dünür falan gelmiyordu artık. Derken kadın-erkek, çoluk çocuk herkesin ağzında Ali’nin her gün yeni bir türküsü söylenmeye başladı :

Havayıdır deli gönül havayı

Ay doğmadan Şavkı sarar ovayı

Sevdiceğim katarlamış mayayı

Ak elleri kınalı sunam geçimi

Obasıdır deli gönül obası

Çok istettim vermez kızın babası

Lale, sümbül, çiğdem, nergiz tarlası

Ak elleri kınalı sunam geçimi

Yazın yaklaştığı ,Baharın son günleriydi .Oğlaklar epeyce büyümüştü. Bu mevsimde her gün ikindiden sonra sağım yapılırdı . Köye bir saat kadar uzaktaki Ilkılık denilen sağım yerine köyün kadınları , kızları keçilerini sağmak için guruplar halinde gelirler ; hava kararmadan önce de yine guruplar halinde köye dönerlerdi. Bu gelenek , Köy kurulduğundan bu yana hep böyle devam edip geliyordu.

O gün de keçiler sağılmış, sütler yardımlaşarak tuluklara(deriden yapılmış tulum) doldurulmuş ve eşeklere , develere , katırlara yüklenmişti. Gün batmak üzere iken, her gün birlikte gidip geldikleri komşu kızlar ve kadınlarla köye dönüyorlardı.

Ali, beklenmedik bir şekilde ansızın Döndü’nün elini tuttu ve birlikte yokuş aşağı el ele hızla koşup gittiler. Birkaç dakika içinde aşağıda, vadinin ortasındaki dere yatağında gözden kayboldular.

Dere yatağı boydan boya ulu çınarlar , söğütler ,çeşitli çalılar ve sarmaşıklarla kaplıydı. Sık bir ormanı andırıyordu.

Ansızın gelişen bu beklenmedik olay karşısında kadınlar arasında ilk anda bir şaşkınlık ve panik oldu. Aynı anda yükselen o kadınlara has çığlık fırtınası çabuk geçti. Çok kısa süren bir sessizlikten sonra ilk kendine gelen Alicik Sultanı oldu.

Kara Düriye :

Giderek herkes kendine gelmeye başladı. Kerimlerin Emine :

Yanındaki kızla bakışıp "her genç kızın başına gelebilir" anlamında ,gizlice, biraz da müzipçe gülüştürler .

Bir diğeri :

Başka bir kız :

Kara Düriye sesini yükselterek :

Oysa olay hiç de öyle olmamıştı. Ali , yanlarından geçip gidecek sanılırken, yan yana gelince birden , Döndünün elinden tuttuğu gibi “ne oluyor demeye kalmadan” yokuş aşağı hızla koşmaya başlamıştı . Göz açıp kapayana kadar da yokuşun yarısına varmıştı. Kadınların çığlıkları, korku ,heyecan ve şaşkınlık geçinceye kadar yamacın aşağısına, köprüye gelmişlerdi.

Kızcağız bir anda neye uğradığını anlayamamıştı . Artık anlasa da yokuş aşağı hızla koşarken hızını kesip durması ve karşı koyması imkansızdı . O sadece düşmemeye çalışıyordu. Bu sırada Ali de elinden hala sımsıkı tutuyor , var gücüyle koşuyordu. İşte oradakilerin el ele tutuşup gitti, hem de koşarak gitti sandığı durum buydu. Gerçekten de insanda bu kanaati uyandırıyordu.

.........

Oğlundan hiç torunu olmamıştı. Ona bir gelin daha almayı düşünüyordu bazan. Ama "ya kusur oğlumdaysa" diye çekiniyordu. Döndünün çocuklarından başka torunu olmamasına rağmen, barışmaya vesile olur diye torunlarını da görmek istemiyordu Gökçe Süleyman . Yıllar geçse de O , herif gibi sözünde duruyordu ( ! )

Bir bahar günü döndü’nün ağır ve tehlikeli biçimde hasta olduğu haberi geldi . Önce hanımı ve gelini gittiler Döndü’nün başına. Ertesi gün oğlu da gitti. Hepsi gece de orada kalmışlardı. Süleyman Ağa evde yalnız kalmıştı. İkide bir kızının çocukluğu geliyordu gözünün önüne.

Ne çok severdi onu ! Ya bir de ölürse ! O anda tarifsiz acılar hissetti içinde. Boğuluyor gibiydi. İçi dolmuştu iyice. Başı zonkluyor, nefesi daralıyordu. Birden hıçkıra hıçkıra ağlamaya başladı. Bir sakinleşiyor, peşinden yine hıçkırıklar geliyor, kendine hakim olamıyordu. Böylece saatler geçti.

Sonunda dışarı çıkıp hava almayı hatırladı. Dışarı hayata (Köy evlerinde bir çeşit geniş balkon) çıktı biraz dinlendi, yüzünü yıkadı ve kendine geldi. Toparlandı , doğruca Döndü’nün yanına gitti.

İki odalı evin bir odasında Ali, Ali’nin babası ve Döndü’nün ağabeyi vardı. Diğer odada da kadınlar vardı. Süleyman Ağa’nın gelişini haber verdiler. Yıllardır öz kızını yanına getirtmeyen o soğuk ve inat Süleyman Ağa’nın ,kendiliğinden geliyor olması ahaliyi duygulandırmış, kadınlar seslice hıçkırarak, erkeklerde sessizce ağlamışlardı.

Kapıya karşılamaya çıktılar. O, kadınlar arasından geçip doğruca Döndü’nün başı ucuna vardı. Döndü baygın, ateşler içinde yatıyordu.

Torunu cemal henüz bebek sayılırdı. Fakat ablası Emine 3 yaşındaydı. Telaş ve gürültüye O da uyanmıştı . İlk defa kendi evlerinde ve bu kadar yakından gördüğü Süleyman Dedesine meraklı ve endişeli gözlerle bakıyordu. O, kah Anacığının yanağını okşuyor, kah alnına elini koyuyor ve ona dualar okuyordu .

Gaz lambasının zayıf ışığında, Süleyman Ağanın gözlerinin kızardığını fark eden olmamıştı . Oradakilerin içinde , bilhassa kadınların önünde O, asla ağlamamalıydı . Bunu başarabilmek için adeta ruhsuz ve buz gibiydi .

Şehirde Dr. Avni Beyle tanışırlardı. Oğlunu çağırdı. Atını eğerleyip doktoru alıp gelmesini , doktora selamını iletmesini söyledi. Ali’nin de atı vardı. Onunla birlikte Ali de gitti. Kayınbiraderini gecenin altında yalnız göndermedi.

Kuşluk vakti Doktor Avni Bey’le birlikte geldiler. Doktor Döndü’yü bir güzel muayene etti. Sonra bir iğne yaptı. Kendisiyle şehre kadar kim gelecekse ona daha bazı ilaçlar ilaçlar vereceğini, onları nasıl kullanacaklarını uzun uzun tarif etti ve hemen müsaade istedi. Süleyman Ağa doktoru kenara çekti ve ilaçlarla birlikte doktorun ücretini ödedi.10-15 gün sonra Döndü ayağa kalktı. Babasıyla barışma_ larına vesile olduğu için hastalığına üzülemedi. Aslında hastalığın etkisi giderek azalmakla birlikte aylarca hatta yıllarca devam etti. Fakat o buna razıydı.

İki sene kadar sonra Döndü’nün bir kızı daha oldu : Cemile . Gökçe Süleyman torunlarını çok seviyor, neredeyse günlerinin çoğu onlarla geçiyordu. Bazen düşünüyor, iyi ki de bu inattan kurtulmuşum diyordu. Yıllarca gönül azabı olmuştu.

Bu taksim Döndü’nün çok ağırına gitti, çok üzüldü. Kendini sığıntı gibi, üvey evlat gibi hissetti. Söylenecek çok şey geldi aklına . İçinden isyan etmek geçti . Fakat babasını tekrar küstürmekten korktu; sesini çıkaramadı. Onu Ali de teselli etmese, üzüntüden hasta olacaktı.

Nihayet Ali, düşündüğünü yaptı. Küçük ama güzel bir sebze bahçeleri olmuştu. O yıl çok güzel ürün oldu. Yazlık, kışlık, kurutmalık bütün sebze ihtiyaçlarını o küçücük yerden elde ettiler.

Önceleri bu tarlanın tapusunu bile almaya gerek görmemişlerdi. Fakat işe yaradığını görünce Döndünün adına tapu kaydını yaptırdılar.

Ali çoğunlukla dağa, davarın yanına giderdi. Belki de çokça çobanlık yaptığından olacak , hayvanları çok severdi. Kurtları bile parçalayan azgın, tasmalı köpekler, onu görünce kuzu gibi olur ; sanki onun azarlamasını ilgi, iltifat sayarlardı. Hayvan yetiştiriciliğini iyi bilirdi. Bu konuda çok meraklı ve titizdi.

Bir gün her zamanki gibi Cemileyi sırtına sardı. Gerekli alet, malzeme ve azığı eşeğin üzerindeki heybenin gözlerine yerleştirdi. Emine ve Cemali de eşeğe bindirdi ve yola koyuldu.

Bahçenin başına varınca birden irkildi. Başı döner gibi oldu. Uyy ! diye hafif bir çığlık attı, oturdu. Şaşkın şaşkın bir süre baktı. Bir anda bütün hayatın yorgunluğunu ve ağırlığını üzerinde hissetti. Sonra kalkıp bahçenin her tarafına uzun uzun baktı. Emine heyecanla haykırdı :

• Ana bak ne olmuş !

Ağlamaya başladı. İçin için ağlıyordu. Onu böyle gören çocukları da üçü birden ağlamaya başladılar. İki küçük yüksek sesle ağlıyordu. Bir anda çocukluğu ve tüm hayatının bazı bölümleri hayalinde canlandı . Babasını hatırladı. O kadar varlığın içinde bile bile, göz göre göre çaresiz bırakıp, kendilerini şu bataklığa mahkum etmesini affedemedi. İsterse sonradan Gilik Durmuştan satın aldığı küçük bahçeyi olsun onlara verebilirdi.

• Ey böyük Allah’ım ! dedi. Her şeyi, herkesi görüp gözeten , gözel Allah’ım ! Sen aklıma mukayyet ol, sen çocuklarıma mukayyet ol, Döndü’ye mukayyet ol, benim gibi ne kadar döndü varsa onlara da mukayyet ol ! dedi.

Aradan yıllar geçti . Alisiyle yaşadığı acı , tatlı hatıralar ve kıyasıya bir hayat mücadelesiyle dolu gençlik yıllarıydı bunlar . Fakirlik ve çaresizlik içinde geçen bu güzelim çağları ; gıda, giyecek gibi en temel ihtiyaçlarını , en alt düzeyde olsun kazanabilme çabası içinde hayal gibi, gün gibi geçti gitti.

Kocasının bu ani ölümü karşısında Döndü çok sarsıldı . Alinin öldüğüne günlerce inanamadı . Akşam sofraya oturduğu kocası , sabah kahvaltıda yoktu. Akşamdan sabaha, sabahtan akşama neler değişiyormuş meğer.

Günlerce boğazından lokma geçmedi . Yalnız kaldıkça sessizce ağladı durdu. Ama nafile . Artık Alisi yoktu. Bundan sonra hayat mücadelesine onsuz devam edecekti . Allah'ı ve ahreti düşündükçe biraz ferahlıyordu . Değilse bu acı dayanılır gibi değildi . Nasıl olsa bir gün böyle kendisi de göçüp gidecekti bu dünyadan . İnşallah Cennette yine beraber oluruz ,gözel Allah'ımın takdiri böyleymiş diye kendini teselli ediyordu. Nihayet :

Cemal başarılı bir öğrencilikten sonra üç sene önce Mimar olmuştu . Askerlikten sonra girdiği bir kamu kuruluşunda bir yıldır çalışıyordu.

ZİYA UYSAL