ΚΕΙΜΕΝΑ :
ΦΩΤ. ΑΡΧΕΙΟ:
Επιστροφή στο ΕΧΙΤ |
Η απόφαση για τη δημιουργία του Δημοτικού Θεάτρου ελήφθη το 1885 επί
πρωθυπουργίας του Γ. Θεοτόκη Επί δημαρχίας Μ. Θεοτόκη ξεκίνησαν οι ενέργειες
προγραμματισμού του, επί Δημητρίου Κόλλα ανατέθηκε η εκπόνηση της μελέτης
στον ιταλό αρχιτέκτονα Περγκολέζε, ο οποίος χρησιμοποίησε ως πρότυπό του
το κτίριο της Σκάλας του Μιλάνου. Λόγω του μεγάλου του κόστους το έργο
ολοκληρώθηκε μόλις το 1902 και εγκαινιάστηκε με την όπερα του Βάγκνερ “Λόενγκριν”.
Το Δημοτικό Θέατρο έχοντας ως σημείο αναφοράς το θέατρο Σαν Τζιάκομο στο
οποίο το 1733 δόθηκε η πρώτη παράσταση όπερας σε ελλαδικό χώρο, φιλοδοξούσε
να αποτελέσει την πολιτιστική ναυαρχίδα της Κέρκυρας, εκείνη που θα υπογράμμιζε
την ιδιαιτερότητά της και θα ήταν ένα από τα σημαντικότερα λυρικά κέντρα
της Ανατολικής Μεσογείου.
από τα κοσμοπολίτικα στοιχεία του περασμένου αιώνα. Κάθε καλοκαίρι η βασιλική οικογένεια παραθέριζε στο Μον Ρεπό. Το “Αχίλλειο” μετά το θάνατο της Σίσσυ και ύστερα από μεσολάβηση του πρωθυπουργού Γ. Θεοτόκη, αγοράστηκε το 1907 από τον Κάιζερ Γουλιέλμο, ο οποίος έκτοτε επισκέφθηκε αρκετές φορές το νησί κάνοντας αλλαγές στο “Αχίλλειο” και φυσικά κολακεύοντας τους Κερκυραίους αλλά και όλους τους Έλληνες που πίστευαν ότι η αγάπη του για το νησί θα μεταφράζονταν και σε μια θετικότερη στάση απέναντι στα εθνικά μας θέματα. Η Κέρκυρα για μια ακόμη φορά γινόταν γνωστή σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό όμως που την ανέβασε ακόμη περισσότερο ήταν η εμπλοκή του αυτοκράτορα με τις ανασκαφές. Ενώ ο Έλληνας αρχαιολόγος Φρειδερίκος Βερσάκης είχε ξεκινήσει τις ανασκαφές με θετικά αποτελέσματα, ο Κάιζερ τον Απρίλιο του 1911 ζήτησε από τον βασιλιά Γεώργιο Α’ “την εκχώρηση του δικαιώματος της ανασκαφής του μεγάλου ναού του 7ου αιώνος ο οποίος ανακαλύφθηκε πλησίον της πόλεως”. Ο Κάιζερ θέλησε με τον τρόπο αυτό να αποδείξει σε ολόκληρη την Ευρώπη τις φιλειρηνικές του διαθέσεις, αφού όπως έγραφε ο ίδιος “Όταν εγώ έκανα στην Κέρκυρα έρευνες και συζητήσεις σχετικές με τις Γοργόνες, τις δωρικές κολώνες και τον Όμηρο, στον Καύκασο και στη Ρωσία γινόταν επιστράτευση εναντίον μας”. Ο Γεώργιος έσπευσε να τον διευκολύνει και απομάκρυνε τον Βαρσάκη αφήνοντας τον αρχαιολόγο αυτοκράτορα να αναλάβει τη συνέχιση της ανασκαφής με τον γερμανό αρχαιολόγο Ντέρπφελντ. Με την έκρηξη του Α΄Παγκόσμιου πολέμου ο Κάϊζερ φεύγει οριστικά, τα ευρήματα των ανασκαφών αυτών όμως, υπήρξαν ιδιαίτερα σημαντικά, και ουσιαστικά άνοιξαν το δρόμο για την σταδιακή αποκάλυψη της ιστορίας του νησιού. Πριν ο ελληνικός στρατός ολοκληρώσει την αποχώρησή του ο τέως διοικητής της Ηπείρου και μετέπειτα υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Γεώργιος Ζωγράφος, στις 17 Φεβρουαρίου 1914, στο Αργυρόκαστρο, ανακήρυξε την Αυτόνομη Δημοκρατία της Βορείου Ηπείρου, χωρίς να έχει την υποστήριξη της Αθήνας. Ύστερα από νικηφόρες μάχες κατά των Αλβανών σε συνάντηση της διεθνούς επιτροπής που πραγματοποιήθηκε στην Κέρκυρα στις 17 Μαΐου 1914, αποφασίστηκε εδικό καθεστώς αυτονομίας για τις ελληνικές περιοχές. Το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας εγκρίθηκε και από τη Συνέλευση των Βορειοηπειρωτών με αποτέλεσμα να λήξει ο ένοπλος αγώνας. Η μετά από τρεις μήνες κήρυξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου πάγωσε τις εξελίξεις, με αποτέλεσμα το 1921 οι Μεγάλες Δυνάμεις να αποφασίσουν την οριστική παραχώρηση της Β. Ηπείρου στην Αλβανία. Αξίζει να σημειωθεί ότι την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1914 η κυβέρνηση Ζωγράφου συνεδρίαζε σε αίθουσες του ξενοδοχείου “Μπέλα Βενέτσια” (φωτ.) και προσπαθούσε να αποκτήσει ερείσματα και επαφές με διάφορες χώρες. Γεγονός όμως είναι ότι τόσο πριν όσο και μετά το ΄14 το βορειοηπειρωτικό στοιχείο έβρισκε πάντα στέγη στην Κέρκυρα. Η γεωστρατηγική σημασία της Κέρκυρας ήταν σημαντική για τους συμμάχους, οι οποίοι έβρισκαν παράλληλα και έναν ιδανικό τόπο για να φιλοξενήσει τα λείψανα του σερβικού στρατού που καταδίωκαν οι στρατιές του Μάκενσεν. Από τις 18 Ιανουαρίου, οι περίπου 133.000 στρατιώτες άρχισαν να μεταφέρονται από την Αυλώνα στην Κέρκυρα, με 14 γαλλικά και 15 ιταλικά μεταγωγικά πλοία. Ο βασιλιάς Πέτρος και ο διάδοχος Αλέξανδρος εγκαταστάθηκαν στο Μον Ρεπό, ο πρωθυπουργός Πάσιτς και ολόκληρη η σερβική κυβέρνηση στο ξενοδοχείο “Μπέλα Βενέτσια”, ενώ το Δημοτικό Θέατρο στέγασε τη Βουλή τους. Στο ίδιο κτίριο υπογράφτηκε εξάλλου και η διακήρυξη ανεξαρτησίας της νέας μεγάλης Γιουγκοσλαβίας, που περιελάμβανε πια Σέρβους, Κροάτες, Μαυροβούνιους, Σλοβένους, Δαλματούς και Αλβανούς. Ο σερβικός στρατός ύστερα από τέσσερις μήνες ξεκούρασης και ανασυγκρότησης έφυγε για να επιστρέψει στο Μέτωπο. Από τις κακουχίες και τις επιδημίες στην Κέρκυρα πέθαναν περίπου 4.000 Σέρβοι. Τα γαλλικά στρατεύματα αποχώρησαν από την Κέρκυρα τον Νοέμβριο του 1918 και μετά μικρό διάστημα και τα ιταλικά με έντονο διπλωματικό παρασκήνιο. Οι τελευταίοι θα ξαναγύριζαν πέντε χρόνια αργότερα... Η Ελένη Γαζή, στην οποία ανήκει η αφήγηση αυτή, ήταν μια από τους 10.000 πρόσφυγες που ήρθαν στην Κέρκυρα την περίοδο 1922-΄23. Μαζί τους ήρθε και ο ιερομόναχος Αρσένιος, ο οποίος πέθανε στον πρόχειρο καταυλισμό που είχε στηθεί στο Παλαιό Φρούριο. (Μερικές δεκαετίες αργότερα η Ιερά Σύνοδος τον ανακήρυξε Όσιο Αρσένιο εξ Φαράσων της Καππαδοκίας). Εξαθλιωμένοι, εγκαταστάθηκαν πρόχειρα στο Παλαιό Φρούριο, στο Δημοτικό Θέατρο, στο Ενεχυροδανειστήριο, κοντά στο Α΄ Νεκροταφείο, στα Καρτέρια και αλλού. Περίπου δύο χιλιάδες πήγαν στην ύπαιθρο αλλά και στους Παξούς. Οι Κερκυραίοι στην πλειονότητά τους φιλοβασιλικοί τους προσφωνούσαν “τουρκόσπορους” και “γιαουρτοβαφτισμένους” οι βενιζελικοί προσπαθούσαν να τους στηρίξουν με κάθε τρόπο. Γεγονός πάντως είναι ότι οι Μικρασιάτες αποτελούν τη μοναδική στον 20ό αιώνα μαζική εγκατάσταση προσφύγων στη Κέρκυρα. Ο αρχηγός του ιταλικού στόλου ναύαρχος Σολάρι ζήτησε από το νομάρχη Πέτρο Ευριπαίο να του παραδώσει το νησί. Επειδή όμως ο νομάρχης τυπικά αρνήθηκε οι Ιταλοί άρχισαν να βομβαρδίζουν το Νέο Φρούριο καταστρέφοντας τη Σχολή Αστυνομίας Πόλεων, το Παλαιό σκοτώνοντας δεκαπέντε γυναικόπαιδα - πρόσφυγες που είχαν εγκατασταθεί στους εκεί πρόχειρους καταυλισμούς καθώς και την εξάχρονη κερκυραία Ελένη Βρυώνη. Οι Ιταλοί, για να δείξουν τις προθέσεις τους, τοποθέτησαν έναν ξύλινο κόκορα στο Παλαιό Φρούριο, με την επιγραφή: “όταν λαλήσει αυτός ο κόκορας τότε οι Ιταλοί θα φύγουν από την Κέρκυρα”. Όμως, η ψύχραιμη στάση του συναρχηγού της Επανάστασης Στ. Γονατά, έδωσε στην Ελλάδα την ευκαιρία να προσφύγει στην Κοινωνία των Εθνών. Τελικά η χώρα μας πλήρωσε ως αποζημίωση 50 εκατομμύρια λιρέττες και οι Ιταλοί αποχώρησαν από το νησί στις 27 Σεπτεμβρίου του ΄23 με τον λαό να τους κατευοδώνει με ένα σαρκαστικό “κουκουρίκου". Οι σφοδροί βομβαρδισμοί τον Σεπτέμβριο του ΄43 διαφέρουν από όλους τους άλλους που είχε γνωρίσει η πόλη. Οι εμπρηστικές βόμβες ενώ δεν προκαλούν πολλά θύματα, τυλίγουν την πόλη στις φλόγες καταστρέφοντας ένα μεγάλο μέρος της αρχιτεκτονικής, της ιστορικής και πολιτιστικής της κληρονομιάς. Συνολικά οι Ιταλοί, οι Γερμανοί και οι Αγγλοαμερικάνοι βομβάρδισαν την Κέρκυρα 195 φορές, σκοτώνοντας 2.200 άτομα και καταστρέφοντας το 15,1% του συνολικού δυναμικού της πόλης. Μετά το πέρας του πολέμου τίποτε σε αυτή την πόλη δεν ήταν το ίδιο. Με την κατάληψη του νησιού τον Σεπτέμβριο του ΄43 από τους Ναζί οι τύχες τους θα ακολουθούν αυτές των εκατομμυρίων ομοεθνών τους της Ευρώπης. Το σύνολο των εβραϊκής καταγωγής Κερκυραίων, περίπου 2.000, στοιβάζεται σε πλοία, μεταφέρεται στην Αθήνα και από εκεί με τρένα στα στρατόπεδα εξόντωσης της Πολωνίας. Οι περιουσίες τους λεηλατούνται και διαμελίζονται από τα στρατεύματα Κατοχής και από όσους ντόπιους αρπάζουν την ευκαιρία. Με το τέλος του πολέμου, πολλοί επιζήσαντες θα εγκατασταθούν στο νέο κράτος του Ισραήλ, κάποιοι στην άλλη άκρη του Ατλαντικού και ελάχιστοι επιστρέφουν στη γενέθλια πόλη. Στις κατεστραμμένες γειτονιές που μεγάλωσαν θα δοκιμάσουν μια νέα αρχή. Σήμερα δεν ξεπερνούν τους 60. Από τις πέντε συναγωγές που υπήρχαν προπολεμικά απέμεινε μία, στην οποία σπανίως γίνονται λειτουργίες. Την άνοιξη του 1943 οι Ιταλοί κατακτητές δημιούργησαν στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου εγκλείστηκαν εξόριστοι Κερκυραίοι και 200 κρατούμενοι που μεταφέρθηκαν εδώ από τις φυλακές Ακροναυπλίας, συνολικά 600 άτομα. Από αυτούς πολλοί μεταφέρθηκαν πριν την Ιταλική συνθηκολόγηση στο Πρίντεζι, ενώ οι υπόλοιποι ελευθερώθηκαν τον Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς. Κατά την περίοδο του Εμφυλίου (1946-΄49) γίνονταν οι εκτελέσεις των αγωνιστών της εθνικής Αντίστασης. Εξακριβωμένα, πραγματοποιήθηκαν 112 εκτελέσεις. Από το 1976, επιζώντες θανατοποινίτες και συγγενείς εκτελεσμένων συνέστησαν το Σωματείο “Λαζαρέτο”, το οποίο φρόντισε για την διευθέτηση του χώρου μετατρέποντάς τον σε χώρο ιστορικής μνήμης. Το 1992 η τότε υπουργός Πολιτισμού Αννα Ψαρούδα - Μπενάκη το χαρακτήρισε ως ιστορικό τόπο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία. Στους χώρους αυτούς ταξικής αλληλεγγύης και συντροφικότητας δημιουργήθηκε το 1911 ο “Αλληλοβοηθητικός Εργατικός Σύνδεσμος Κέρκυρας” ο οποίος την ίδια χρονιά στήριξε μια 7ήμερη απεργία στο εργ. Δεσύλλα, αλλά και ένα χρόνο αργότερα για να μειωθεί η εργασία από 14 σε 12 ώρες ημερησίως. Το 1920 δημιουργήθηκε το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο. Οι καταλυτικές αλλαγές συντελούνται πριν από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η μεγάλη απόσταση από τη μεγάλη αγορά της Αθήνας, η επιβάρυνση των προϊόντων με το κόστος μεταφοράς καθώς και άλλα προβλήματα που έχουν να κάνουν με τη χρήση παλαιάς τεχνολογίας, τραυμάτισαν την τοπική βιομηχανία. Πριν από την ανάπτυξη του τουρισμού, στα τέλη της δεκαετίας του ΄50, είχαν απομείνει μόνο πέντε εργοστάσια.: Οι αλευρόμυλοι Μπάκλη και Ζαφειρόπουλου, η Χαρτοποιία Κέρκυρας, η Ελαιουργία και το Εργοστάσιο Δεσύλλα. Τελευταίοι έκλεισαν οι κυλινδρόμυλοι Ζαφειρόπουλου, ενώ μερικά χρόνια αργότερα η προσπάθεια του Δημήτρη Μπούα για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού βεληνεκούς, εργ. κεραμικής σύντομα οδηγήθηκε σε αδιέξοδο. Το 1952 ένας άγνωστος γάλλος επενδυτής ονόματι Μπλιτζ, νοικιάζει ένα τμήμα του κτήματος του Σίδνεϊ Μέρλιν στη Δασιά. Εκεί δημιουργεί τη Μεσογειακή Λέσχη για Γάλλους τουρίστες που μετέφερε από τη χώρα του με υδροπλάνα της Air France. Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε την καθοριστικής σημασίας συμβολή του Κλαμπ Μεντιτερανέ, ας σκεφτούμε ότι, το 1953 στην Κέρκυρα ήρθαν 720 τουρίστες και στο Κλαμπ 3.555 ! Λίγους μήνες αργότερα και ύστερα από γενναίες κρατικές χρηματοδοτήσεις αρχίζει την λειτουργία του το ξενοδοχείο Corfu Palace και το τουριστικό περίπτερο του Κανονιού. Η Κέρκυρα της τουριστικής οικονομίας είναι γεγονός. Οι γαμπροί παίρνουν το αίμα τους πίσω... Το 1865 ιδρύθηκε το Γυμνάσιο, το 1908 η Εμπορική Σχολή, το 1923, η Ιερατική Σχολή (Ιεροδιδακαλείον), το 1924, το Πρακτικό Λύκειο και το 2ο Γυμνάσιο. Στη δεκαετία του ΄30 υπάρχει το εξατάξιο Γυμνάσιο Αρρένων και το αντίστοιχο Θηλέων. Το μικτό εξατάξιο Πρακτικό Λύκειο και η επίσης μικτή Εξατάξια Εμπορική Σχολή και από το 1915 η Δημόσια των Καλών Τεχνών Ακαδημία. Αλλά και η Στρατιωτική Προπαρασκευαστική Σχολή Υπαξιωματικών και η Σχολή Αστυνομίας Πόλεων από το 1921. Στο Δήμο Κερκυραίων υπήρχαν 29 σχολεία δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης με πάνω από 5.000 μαθητές Υπήρχε ακόμη νηπιαγωγείο και δημοτικό σχολείο της εβραϊκής κοινότητας. Υπήρχαν ακόμη και τρία ελληνικά ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, καθώς και η Ιταλική Εμπορική Σχολή και η Γαλλική Σχολή Θηλέων. Το 1927, ως αντίπραξη στην “Ιταλική Σχολή”, δημιουργήθηκε από τον Μητροπολίτη Αθηναγόρα η “Κερκυραϊκή Σχολή”. Στην περιφέρεια υπήρχαν τα Σχολαρχεία Σκριπερού, Καστελλάνων Μέσης, Λευκίμμης και Παξών. Μεταπολεμικά, σχεδόν το σύνολο των ιδιωτικών σχολείων έκλεισαν με τελευταία την Τεχνική Σχολή “Καποδίστριας”. Κατά περίεργο τρόπο και ενώ από τα μέσα της δεκαετίας του ΄80 πολλαπλασιάστηκαν τα γυμνάσια και λύκεια τόσο στην πόλη όσο και στην περιφέρεια, ο νομός Κέρκυρας έχει τα μεγαλύτερα ποσοστά αναλφαβητισμού σε πανελλήνιο επίπεδο, καθώς και ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά επιτυχιών στις πανελλαδικές γενικές εξετάσεις. Στις 21.5.1982 ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, σε ομιλία του στην πλατεία Δημαρχείου, εξαγγέλλει την ίδρυση “Πανεπιστημίου της Επτανήσου...”. Το Ιόνιο Πανεπιστήμιο δημιουργήθηκε με το προεδρικό διάταγμα 83/84 ΦΕΚ 31 Α/20-3-84. Το Τμήμα Ιστορίας πρωτολειτούργησε το 1985, το Τμήμα Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης και Διερμηνείας το 1986, το Τμήμα Μουσικών Σπουδών το 1992 και το Τμήμα Αρχειονομίας - Βιβλιοθηκονομίας το 1993. Από τότε έως σήμερα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ίδρυμα κάθε άλλο παρά λίγα είναι: έχει πρόβλημα στέγασης των τμημάτων, εξακολουθεί να διοικείται από διορισμένη Διοικούσα Επιτροπή. Ο λαός της Κέρκυρας κινητοποιήθηκε κατ΄ επανάληψη για τα προβλήματα του Ι. Π. γνωρίζοντας καλά ότι το μέλλον αυτού του τόπου θα κριθεί και από την ύπαρξη και την ανάπτυξη του Πανεπιστημίου. Στις 4 Οκτωβρίου ο δήμαρχος Κερκυραίων Χρύσανθος Σαρλής, επικεφαλής του Δημοτικού Συμβουλίου και εκατοντάδων Κερκυραίων, ανοίγει την πύλη και τα έως τότε κλειστά ανάκτορα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του αγωνιστικού φρονήματος των Κερκυραίων ήταν η πανγκερκυραϊκή απεργία της 22 Μαρτίου ΄93, μοναδική στα χρονικά του νησιού αφού δεν άνοιξαν ούτε καν τα περίπτερα! Με νέο νόμο του 1994 η Παλαιόπολη παραχωρήθηκε κατά κυριότητα στο Δήμο Κερκυραίων. Δυστυχώς στη Σύνοδο της Κέρκυρας δεν ελήφθησαν σημαντικές αποφάσεις ανάλογες του Μάαστριχ και έτσι η Κέρκυρα παρέμεινε ...ένα νησί του Ιονίου Πελάγους. Οι Κερκυραίοι που περίμεναν ότι η Σύνοδος θα εκτίνασσε το νησί τους στην κορυφή της δημοσιότητας, προφανώς δυσαρεστήθηκαν. Ένιωσαν όμως ευχάριστα έστω και για μερικούς μήνες με την “γκλαμουριά” ορισμένων έργων βιτρίνας που “ξεπλύθηκαν” με τις πρώτες βροχές. Τελικά η Σύνοδος Κορυφής μένει ως ένα σημαντικό γεγονός για την Κέρκυρα του 20ου αιώνα, τόσο γι΄ αυτό που ήταν όσο και γι΄ αυτό που δεν ήταν. Η Κέρκυρα δέχεται πρώτη ένα μεγάλο κύμα Βορειοηπειρωτών που αναζητούν μια νέα τύχη. Τα φτηνά εργατικά χέρια είναι το καταλυτικό στοιχείο που θα κάνει τους ντόπιους να δεχθούν με ανοιχτές αγκάλες τα αδέλφια της Β. Ηπείρου. Στη συνέχεια οι Αλβανοί με κάθε τρόπο και μέσο ακολουθούν το παράδειγμα των Βορειοηπειρωτών. Κανενός είδους “επιχείρηση σκούπα” δεν στάθηκε ικανή να ανακόψει αυτό το ρεύμα το οποίο σήμερα, σχεδόν δέκα χρόνια μετά, είναι πια μια μόνιμη πραγματικότητα. Ανεπίσημα υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή στην Κέρκυρα οι Βορειοηπειρώτες/ Αλβανοί ξεπερνούν τις 15.000. Αυτό το τεράστιο για τα κερκυραϊκά δεδομένα, μεταναστευτικό ρεύμα, δεν έχει προκαλέσει έως σήμερα μια ανάλογη έκρηξη εγκληματικότητας. Η συντριπτική πλειοψηφία των μεταναστών προσπαθεί με κάθε τρόπο να ενσωματωθεί. Η δεύτερη γενιά, τα παιδιά βορειοηπειρωτών ή Αλβανών που έχουν κάθε λόγο να προβάλλουν την “βορειοηπειρωτική” τους καταγωγή, είναι το ίδιο κορφιατόπουλα, όπως εξάλλου και τα παιδιά Θεσαλλονικών, ηπειρωτών, στερεοελλαδιτών, και των μικτών γάμων με ξένους/ες. |