Αν η νίκη του συγγραφέα αστυνομικών έργων είναι το βιβλίο του ¨να διαβάζεται απνευστί και χωρίς την παραμικρή διάθεση για διακοπές και καθυστερήσεις ή αναβολές", τότε ο γνωστός μας από το θεωρητικό του έργο και πρωτοεμφανιζόμενος στο χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας Πέτρος Μαρτινίδης, με το ¨Κατά Συρροήν" (εκδ. ΝΕΦΕΛΗ) τα κατάφερε με το παραπάνω.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο Π. Μαρτινίδης μιλά για το βιβλίο του, την αστυνομική λογοτεχνία και όχι μόνο.

ΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΗΡΕ Ο Π. ΠΕΡΙΣΤΕΡΗΣ
 

Κύριε Μαρτινίδη ως συνήγορος της παραλογοτεχνίας σε θεωρητικό επίπεδο, επανήλθατε σ΄ αυτή και σε επίπεδο πράξης, μέσω του ¨Κατά συρροήν". Θέλετε με αυτό σας το μυθιστόρημα να αποδείξετε κάτι σε μια εποχή μάλιστα που έχουμε δεκάδες τίτλους ελληνικών έργων ελάχιστα από τα οποία είναι προσανατολισμένα προς αυτό το είδος;
Αυτό είναι αλήθεια όσον αφορά το ποσοστό των αστυνομικών μυθιστορημάτων και των άλλων εκδόσεων αλλά δεν ήταν το ερέθισμα μου. Θα έλεγα ότι το κίνητρο ήταν το πρώτο μισό της παρατήρησης σας, το ότι δεκάξι χρόνια μετά την ¨Συνηγορία της παραλογοτεχνίας", και αφού με διάφορες άλλες ευκαιρίες επανήλθα με κάποιες ανακοινώσεις σε συνέδρια και αφού δοκίμασα εν πάση περιπτώσει να πω εγώ: ο Πέτρος Μαρτινίδης πιστεύω αυτά ή εκείνα, αυτή τη φορά σκέφτηκα να πω Εγώ και να μην πρόκειται για τον Πέτρο Μαρτινίδη αλλά για κάποιον άλλον τον αφηγητή μιας ιστορίας μυστηρίου. Από την άλλη μεριά θα προσέθετα πως ήταν και κάτι άλλο που με κέντρισε, το γεγονός ότι λίγο ως πολύ οι διαπιστώσεις που είχα κάνει στην ¨Συνηγορία της παραλογοτεχνίας", ότι τα αστυνομικά εν γένει χωρίζονται στα λεγόμενα detective stories όπου το μυστήριο βλέπεται από την μεριά αυτού που έχει να το επιλύσει, δηλαδή του αστυνομικού, τα λεγόμενα crime stories που το μυστήριο αντιμετωπίζεται από την πλευρά αυτού που το δημιουργεί, του ενόχου ας το πούμε έτσι, και τα thriller όπως είναι "Το μωρό της Ρόζμαρυ" όπου το μυστήριο παρουσιάζεται από την μεριά του θύματος. Ήταν λοιπόν προκλητική η ιδέα του να γράψω ένα αστυνομικό που θα μπορούσε να συμπεριέχει και τις τρεις αυτές εκδοχές, μια αφήγηση που να ανήκει και τις τρεις αυτές οπτικές ταυτόχρονα όπως  και ενδεχομένως αν το διαβάσει κανείς ως το τέλος, καταλαβαίνει ότι συμβαίνει.

Πάντως ο αφηγητής και όχι ο Πέτρος Μαρτινίδης, καταθέτει την απορία του, ήδη από τις πρώτες λέξεις, με το: ¨ποιος νομίζετε ότι είμαι εγώ για να απαντήσω σε αυτό το ερώτημα".
Αυτό ακριβώς. Νομίζω ότι εντοπίσατε με μόνο μία παρατήρηση σας αυτό που με πολλά λόγια προσπαθούσα να διατυπώσω εγώ προηγουμένως.

Σε όλο το βιβλίο βλέπουμε την αφήγηση να είναι γεμάτη από προσωπικές εμπειρίες που έτσι κι αλλιώς αρωματίζουν την όποια έμπνευση έχει ο συγγραφέας.
Ναι αλλά από την άλλη μεριά  καθ΄ υπερβολήν βεβαίως . Μάλιστα για μια στιγμή είχα σκεφτεί ότι θα μπορούσε να είναι και αυτός ο τίτλος  αλλά προτίμησα το ¨Κατά συρροήν" διότι γινόταν πολύ μεταγλωσσικό.

Βέβαια μπορεί τα πρόσωπα να μην έχουν καμιά σχέση με την πραγματική πραγματικότητα...
Αν έπαιρνε κανείς δυο - τρεις χαρακτήρες πανεπιστημιακών θα μπορούσε να φτιάξει ένα πρόσωπο, αλλά κανείς δεν είναι καθρέφτης κανενός. Ισχύει υποθέτω εν γένει για την λογοτεχνία και όχι μόνο για την περίπτωση τη δίκή μου, αυτή η παροιμία που έχουν οι Γάλλοι, ¨πρέπει να ξέρει κανείς να κάνει φωτιά με ό,τι ξύλα έχει", αν παγώνει δηλαδή, πρέπει να ζεσταθεί και με υγρά ξύλα και με ό,τι άλλο υπάρχει. Με αυτή την έννοια λοιπόν ενσωμάτωσα και το πραγματικό επεισόδιο της πυρκαγιάς του Σέιχ Σου επειδή το επεισόδιο αυτό με βόλευε.

Πάντως βλέπουμε αρκετά ...ξύλα της καθημερινότητας, τα οποία βοηθούν στην εξέλιξη του μύθου αυτού, πράγμα που είδαμε πριν από μερικά χρόνια και σε ένα άλλο βιβλίο του Πέτρου Μάρκαρη...
Εκεί ήταν ο κόσμος της τηλεόρασης, των δημοσιογράφων κτλ.

Εδώ έχουμε να κάνουμε με τον κόσμο του πανεπιστημίου.
Ακριβώς. Εξάλλου νομίζω ότι και στο θαυμάσιο βιβλίο του κυρίου Μάρκαρη, στήνει κάποια ατμόσφαιρα με αυτό που έχει πιο εύκολα διαθέσιμο.

Μπορούμε να πούμε ότι είδαμε στο βιβλίο σας και τάσεις αυτοκριτικής όσον αφορά την εποχή και τη γενιά σας.
Εάν κανείς σαρκάζει χωρίς να αυτοσαρκάζεται συγχρόνως, είναι τουλάχιστον υπερφίαλος ή άδικος.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά τόσο την αφήγηση της κυρίας Ανδρομάχης που μιλάει για την γενιά του ΄60 και την γενιά του ΄30...
Μου αρέσει που κρατήσατε αυτό το σημείο, είναι μια καλή παρατήρηση.

...Η επίγνωση του θανάτου δεν περνάει μέσα από μια λυσσαλέα δραστήρια ζωή. Αυτό το βλέπουμε έντονα τα τελευταία χρόνια πολύ περισσότερο στους ανθρώπους που πέρασαν από διάφορα στάδια πολιτικά και κοινωνικά, και κατέληξαν στο να σκιαγραφούν ¨τρύπες".
 Ναι δεν έχετε άδικο. Μολονότι είναι κάποια στοιχεία μέσα σε αυτή τη νουβέλα που τα ενέταξα για να δώσουν κάποιους  χαρακτήρες και κάποιες κατευθύνσεις στην όλη πλοκή, λειτουργούν με κάποια αυτονομία και χαίρομαι που τα επισημάνατε. Το αυτοβιογραφικό που θα μπορούσα να προσθέσω, ως παρατήρηση στις δικές σας παρατηρήσεις, είναι ότι και εγώ από διαλεκτικός υλιστής κατέληξα μελαγχολικός υλιστής.

Κεντρικό πρόσωπο είναι ένας καθηγητής πανεπιστημίου καθώς και μια νεαρή αστυνομικίνα. Αυτή είναι 23 ετών ενώ αυτός είναι 50. Μήπως πάσχουμε από το σύνδρομο ¨Σακελάριου";
Θα μπορούσατε να το πείτε και σύνδρομο Πικάσο, Τσάπλιν ότι,δήποτε. Φοβάμαι ότι εάν απαντήσω διεξοδικότερα θα αποκαλύψω κάποιες συνθήκες του τέλους...

Ναι, το τέλος είναι αναπάντεχο καθώς και όλη η πορεία προς τα εκεί.
Ας πούμε ότι κι αυτό παίζει κάποιο ρόλο μέσα στην αφήγηση. Βεβαίως μπορεί κανείς να θεωρήσει ότι ο συγγραφέας μέσω του αφηγητή κολακεύει την ματαιοδοξία του, ή ευελπιστεί ότι,δήποτε, αλλά κυρίως μου ήταν χρήσιμα για την λειτουργία της πλοκής. Από την άλλη μεριά, όπως θα είδατε άλλωστε δεν είναι μόνο η διαφορά της ηλικίας που σκανδαλίζει τον ήρωα-αφηγητή, αλλά είναι και άλλες χάρες της νεαρής αυτής αστυνομικού, που αντίθετα την εξισώνουν με το πενηντάρη αντί να διατηρούν την μεταξύ τους απόσταση, όπως είναι η φιλομάθεια, η διανοητική περιέργεια, η γλωσσική καλλιέργεια...

Δίχως να αποκαλύπτουμε και το τέλος στους αναγνώστες, μπορούμε να πούμε ότι, ο καθηγητής αυτός διακρίνει τον εαυτό του μέσα από έναν σπασμένο καθρέφτη και ανακαλύπτει πως, δεν είναι αυτός και όσον αφορά τις αναφορές του και την προηγούμενη του ζωή, ότι είναι κάτι άλλο.
Ναι, ουσιαστικά και το εξώφυλλο, μολονότι είχα ζητήσει από τον εκδότη να το τυπώσει ανάποδα, το βαλε με την κατεύθυνση που ΄δείχνει το πρόσωπο στον πίνακα αυτό του Αρτσιμπόλντο, κι όχι με την κατεύθυνση που θα παρουσίαζε το πιάτο αυτό με τα λαχανικά, πράγμα που δείχνει ακριβώς ότι εάν το αντιστρέψει κανείς κάτι άλλο προκύπτει. Επίσης αυτό που ισχύει για τον συγκεκριμένο πίνακα στο εξώφυλλο, παρότι είναι σχεδόν τετριμμένα γνωστός, είναι ότι έχουμε κάποιο άλλο υλικό εν προκειμένω την απεικόνιση λαχανικών, στο τέλος υπάρχει μια άλλη τελική μορφή, μια ανθρώπινη φιγούρα. Λίγο πολύ ισχύει στην περίπτωση μου και αλλιώς, δηλαδή με την όποια  επιδεξιότητα διέθετα όλα αυτά τα χρόνια ή απέκτησα, στην συγγραφή δοκιμιακών βιβλίων, πέρασα σε κάτι άλλο, που είναι η λογοτεχνία. Άρα χρησιμοποίησα μιαν επιτηδειότητα από άλλο τομέα, την εξεικόνιση των λαχανικών ας πούμε για να παραμείνω στην σύγκριση με τον πίνακα για να κάνω κάτι άλλο πλέον μιαν ανθρώπινη φιγούρα.

Έχοντας διαβάσει πρόσφατα και το τελευταίο βιβλίο της Κρίστεβα, βλέπουμε και στο δικό σας μια πλημμυρίδα πληροφοριών, που αγγίζουν και το όριο του δοκιμίου.
Ενδεχομένως αγγίζουν και το όριο της επιτήδευσης,  του εκκεντρισμού ή ακόμη χειρότερα της επιδειξιομανίας. Θα έλεγα για να δικαιολογήσω, ενδεχομένως και για να δικαιώσω τις επιλογές μου προς αυτή τη κατεύθυνση, ότι είναι από την μία μεριά πληροφορίες που δεν είναι απαραίτητο να επαληθεύσει ο αναγνώστης, αλλά που ισχύουν βεβαίως, ακόμα και η αναφορά σε αυτό το αυστραλέζικο περιοδικό τους ¨Θυμωμένους πιγκουίνους". Αλλά από την άλλη μεριά τις μεταχειρίζομαι σαν υποδείξεις, με τον ίδιο τρόπο ας πούμε που σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, ο ήρωας θα ξεχνούσε να αδειάσει ένα σταχτοδοχείο ή θα έσπαζε ένα γυαλί κι από κει θα είχε κάποιες συνέπειες για την πλοκή. Εν προκειμένω ο δικός μου ήρωας αφηγητής, κάνει κάποιες παραπομπές, στον Σοπενχάουερ, τον Ηράκλειτο, και αυτά είναι τα κατά συρροήν ατοπήματα τα οποία οδηγούν σε μια αποκάλυψη. Ας πω δηλαδή ότι αυτές οι πληροφορίες δεν είναι από φιλεπιδειξιακή έφεση, όσο κυρίως για να λειτουργήσουν σαν τους μικρούς αυτούς δείκτες, που οφείλει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα να παρέχει κάθε τόσο, τόσο στους αναγνώστες όσο και στους ίδιους τους ερευνητές μέσα στο μυθιστόρημα για την εξέλιξη της πλοκής του.

Αυτή είναι μια σύγχρονη τάση όσον αφορά το αστυνομικό μυθιστόρημα, το να ξεφύγουμε από την ηθική τάξη του Ντάσιελ Χάμετ, π.χ. εν απουσία ηθικής σήμερα.
Ναι θα μπορούσε να το πει κανείς, αυτό σε ένα βαθμό, για τους δικούς μου ήρωες, οι οποίοι  παρά τις κάποιες στιγμές ή την κάποια τροπή της ιστορίας, οι αισθησιακές τους σχέσεις, ωστόσο, δεν έχουν κάποια βαθύτητα, το πράγμα παίζεται πολύ στα ρηχά, υπάρχει ένας αισθησιασμός χωρίς να υπάρχει αίσθημα. Αλλά από την άλλη μεριά όπως θα είδατε διαβάζοντας το, όταν το πράγμα από τον αισθησιασμό περνά στο πραγματικό αίσθημα, γίνεται επικίνδυνο, δηλαδή υπάρχει μια ατυχία εκεί πέρα, που οδηγεί στην αποκάλυψη, την περίπου τιμωρία των ενόχων, ακριβώς εξαιτίας αυτού του περάσματος.

Μετά το πρώτο αστυνομικό σας μυθιστόρημα πιστεύετε ότι, σας ικανοποίησε αρκετά ώστε να περάσετε σ΄ ένα δεύτερο;
Με σκανδάλισε, το γεγονός ότι πάρα πολύς κόσμος, καλή ώρα εσείς, έκανε τόσο κεντρικές, ευαίσθητες οξυδερκείς παρατηρήσεις και δεν το λέω καθόλου κολακευτικά, (όπως στο μονόλογο της κυρίας Ανδρομάχης που μου είπατε προηγουμένως, που μου άρεσε εξαιρετικά). Το ΄βαλα εκεί για να προχωρήσει η πλοκή και να ζωγραφιστεί ένας χαρακτήρας, αλλά από την άλλη μεριά χαίρομαι πάρα πολύ που το παρατηρήσατε. Aντίθετα με τα δοκιμιακά μου κείμενα, ακόμα και αυτά που διαβάζουν κάποιοι μεταπτυχιακοί σπουδαστές εμβριθώς για να πάνε παραπέρα στη δουλειά τους, δεν έδειξαν μια τέτοια οξυδερκή πρόσληψη. Διαπιστώνω ξαφνικά δηλαδή ότι γράφοντας λογοτεχνία κανείς ενδεχομένως ευστοχεί καλύτερα στο να δώσει κάποιες παρατηρήσεις που θεωρεί κρίσιμες από ότι να τις εκθέσει αναλυτικά και με επιστημονικό τρόπο. Οπότε ενδεχομένως αυτό να είναι που μου ανοίγει κάπως την όρεξη για ένα ακόμη αστυνομικό. Υποθέτω ότι στο τέλος της χρονιάς μπορεί να δοκιμάσω ένα δεύτερο αστυνομικό. Είναι αλήθεια ότι με σκανδαλίζει η ιδέα του να ξαναχρησιμοποιήσω αυτόν τον καμένο από το προηγούμενο μυθιστόρημα ήρωα και μάλιστα έχω σκεφτεί ήδη μια πλοκή, δεν έχω γράψει τίποτα ακόμα αλλά δεν αποκλείεται να ξεκινήσω και πάλι.

Ευχαριστούμε πολύ. Να είστε καλά κι εγώ σας ευχαριστώ."

Επιστροφή στο ΕΧΙΤ