Paşabağlarına
1km. uzaklıktaki Zelve, Aktepe’nin dik ve kuzey yamaçlarında kurulmuştur.
Üç vadiden olaşan Zelve Ören Yeri, peribacalarının en yoğun olduğu yerdir.
Vadideki peribacaları sivri uçlu ve geniş gövdelidir. Zelve 9. ve 13.
yüzyılda hıristiyanların önemli yerleşim ve dini merkezlerinden biri
olmuş; aynı zamanda rahiplere ilk dini seminerlerde bu yörede verilmiştir.
Yamaçların dibinde yeralan ‘Direkli Kilise’ Zelve’deki manastır hayatının
ilk yıllarına aittir. Kilise süslemelerinde tercih edilen kabartma haçlar
daha çok ikonoklastik düşünce ile yakından ilgilidir. İkonoklastik Dönem
öncesine tarihlenen Balıklı, Üzümlü ve Geyikli Kiliseler vadinin önemli
kiliselerindendir. 1952 yılına kadar iskan edilmiş vadide manastır ve
kiliselerden başka yerleşim yerleri, iki vadiye açılan tünel, değirmen,
cami ve güvercinlikler bulunmaktadır. |
 |
|
|
Üzümlü
Kilise ve Balıklı Kilise Zelve’nin üçüncü vadisinde, bir manastıra ait
doğal avlunun doğusundadır. Giriş kısmı yıkılmış olan Üzümlü ve Balıklı
Kilise’nin giriş kapısının üstünde tahtta oturan ve kucağında çocuk
İsa bulunan Meryem tasviri yer alır. Kısmen yıkık tonozda daire içinde
malta haçı taşıyan Melek Michael ve Gabriel tasviri bulunur. Girişin
hemen sağında hücre şeklindeki ‘Güney Şapel’i tek nefli, apsisli ve
beşik tonozlu olup kenarlarda oturmaya yarayan platform bulunur. Apsisinde
kırmızı çerçeve içinde ayakta duran, bir elinde kitap, diğer eliyle
takdis eden İsa; apsis cephesi ise içi noktalı basit üçgen ve daire
dizileriyle, tonozu ise çizilerek yapılmış Malta Haçı ve konsantrik
daire süslenmiştir. Şapel büyük olasılıkla 10. yüzyılda yapılmıştır.
|
 |
 |
Dikdörtgen planlı yan
yana iki bazilikadan güneydeki mekanın apsisinin ön yüzünde kırmızı
boya ile yapılmış Malta Haçı’nın her iki tarafındaki balık tasvirlerinden
dolayı ‘Balıklı Kilise’ olarak adlandırılmıştır. Burada ayrıca HC ve
XC (Jesus Christ) yazıtları yer alır. Üç apsisli kilisenin ana apsisinde
oyularak yapılmış haç, yanında banket zeminde ise bir mezar yer alır.
Beyaz zeminli apsiste birkaç aziz tasviri kısmen korunmuştur. Tavanında
ise kabartma haç, haç kollarında ise malta haçı bulunur. Duvarlardaki
haç süslemeleri oldukça tahrip olmuştur. Kuzeydeki bazilika ise tek
apsisli ve düz tavanlıdır. Apsisinde beyaz zemin üzerine stilize olarak
yapılmış üzüm salkımı tasvirlerinden dolayı ‘Üzümlü Kilise’ olarak adlandırılmıştır.
Kiliseler Erken Bizans Çağı’na aittir. Zelve’deki İkonoklastik Dönem
sonrası dekore edilen tek kilisedir. Kaynaklara göre bu kilisede Kutsal
Haç’ın bir parçası bulunmaktaydı. |
 |
 |
Paşabağları
ve Aziz Simeon Hücresi Göreme-Avanos yolunun sağında, yoldan 1km. içeridedir.
Eskiden ‘Rahipler Vadisi’ bugün ‘Paşabağı’ olarak adlandırılan bu alan,
kendine özgü peribacalarıyla doludur. Çok gövdeli ve çok başlı olan
bazı peribacalarının içlerine şapel ve oturma mekanları oyulmuştur.
Üç başlı peribacalarının birinde Aziz Simeon adına yapılmış bir şapel
ve inziva hücresi bulunmaktadır. Dar bir baca vasıtasıyla ulaşılabilen
hücrenin girişini antitetik haçlar süslemektedir. İçinde ocak, oturma
ve yatma mekanları ile ışık girmesini sağlayan pencere aralıkları mevcuttur
. |
5. yüzyılda Halep yakınlarında münzevi
bir hayat sürdüren Aziz Simeon, mucizeler yarattığı söylentileri çıkınca,
halkın aşırı ilgisinden kaçarak iki metre yüksekliğinde bir sütun üzerinde
yaşamaya başlar. Daha sonra 15m. yüksekliğinde bir sütuna geçen Aziz
Simeon, aşağıya sadece müritlerinin getirdiği az miktarda yiyecek ve
içeceği almak için iner. Kapadokyalı münzeviler ise bir sütun yerine
hazır buldukları peribacalarını oyarak dünyevi hayattan uzaklaşırlar.
Peribacasını aşağıdan yukarı doğru oyarak 10-15m. yükseklikte kaya odalarda
yaşar, kaya yataklarda yatarlar. |
