Sadi, Hafız, Cami ve Mevlana gibi büyük şairler onun tesiri altında kalmışlar, ondan fikir, mazmun ve nükteler, mısralar ve beyitler almışlardır. Türk şiirinde de; Ahmet Paşa, Ziya Paşa hatta Yahya Kemal'de Nizami'den izler bulunabilir.

Hüsrev ve Şirin 571'de yazılmıştır. Mefailün Mefailün feulün veznindedir. Takriben 6500 beyittir.

******************************

Hüsrev ve Şirin Hikayesinin Ana Hatları;

• Hüsrev'in; Hürmüz'ün oğlu olarak doğması

• Hüsrev'in çimenlikte şarap içmesi ve babası tarafından cezalandırılması

• Hüsrev'in; İhtiyarları babasına şefaatçi göndermesi

• Akıl hocası Şapur'un; Hüsrev'e Şirin ve Şepdiz'den bahsetmesi

• Şirin'in güzelliği ve Şepdiz'in soyu

• Şapur'un; Şirin'i istemek için Ermenistan'a gitmesi ve Şirin'i Hüsrev'in tasvirine aşık etmesi

• Şirin'in; halası Mehinbanu'nun yanından Medayin'e (Hüsrev'e) kaçması

• Hüsrev'in 'para bastırma' suçlaması dolayısı ile babasından kaçması

• Şirin'in çeşme başında yıkanırken Hüsrev ile karşılaşması

• Şirin'in Medayin'e varması

• Şirin'in diğer kadınlardan rahatsız olarak, kendi oturabileceği bir köşk yaptırması

• Hüsrev'in; Mehinbanu'nun yanına gitmesi

• Şapur'un; içki alemindeki Hüsrev'e Şirin'den haber vermesi

• Şapur'un tekrar Şirin'i aramaya gitmesi

• Hüsrev'in babasının ölümü ve tahta oturması

• Şapur'un; Şirin'i Mehinbanu'nun yanına getirmesi

• Hüsrev'in; Behram-Çubin tarafından tahttan indirilmesi ve kaçması

• Hüsrev ve Şirin'in av yerinde buluşması

• Mehinbanu'nun; Şirin'e nasihat vermesi ve Yemin ettirmesi

• Hüsrev ve Şirin'in mutlu geçen zamanları

• İçki meclisinde Hüsrev'in Aslan öldürmesi

• Hüsrev, Şirin, Şapur ve Kızların efsane söylemeleri

• Hüsrev'in; Şirin'den incinmesi, Rum tarafına gitmesi ve Meryem ile evlenmesi

• Hüsrev'in; Behram-Çubin ile cenk etmesi ve Behram'ın kaçması

• Hüsrev'in; Medayin'de ikinci defa tahta oturması

• Hüsrev'in ayrılışından ötürü Şirin'in inlemesi

• Mehinbanu'nun; Şirin'e vasiyet etmesi ve Şirin'in tahta oturması

• Hüsrev'in; Meryem yanında Şirin için aracılık etmesi

• Hüsrev'in; Şirin'i istemek için Şapur'u göndermesi

• Şirin'in; Şapur'a çıkışması

• Ferhad'ın; Şirin'e olan aşkının başlaması

• Hüsrev'in; Ferhad'ın aşkını haber alması, çağırtması ve konuşması

• Ferhad'ın Bistun dağını kazması ve ağlaması

• Şirin'in; Ferhad'ın kazdığı Bistun dağına gitmesi ve bunun Hüsrev'ce duyulması

• Ferhad'ın ölümü

• Hüsrev'in; Ferhad'ın ölümü nedeni ile Şirin'e yazdığı mektup

• Meryem'in ölmesi ve taziye amacı ile Hüsrev - Şirin mektuplaşması

• Hüsrev'in; İsfehan'lı Şeker'i duyması ve evlenmesi

• Şirin'in yalnız kalması ve ağlaması

• Hüsrev'in av bahanesi ile Şirin'in köşkünün olduğu bölgeye gitmesi

• Köşk kapısında Hüsrev - Şirin konuşması

• Hüsrev'in; Şirin'in köşkünden dönmesi

• İçki meclisinde Hüsrev ve gizlice gelen Şirin'in; Barbüd ve Nekisa aracılığı ile gazel söylemeleri

• Hüsrev'in; Şirin'i köşkten alıp Medayin'e getirmesi ve evlenmeleri

• Şirin'in; Hüsrev'e adalet ve ilme dair öğüt vermesi

• Hüsrev - Büzürkümmet arasında geçen sual ve cevap

• Hüsrev'in Meryem'den doğan oğlu Şiruye'nin; Hüsrev'i öldürmesi

• Şiruye'nin; Şirin'i istemesi

• Şirin'in; Hüsrev'in mezarında can vermesi

******************************

Hüsrev ve Şirin Öyküsünden Güzel Sözler

Hayatta bundan daha hoş ne olabilir ? Gül ve gül bahçesini seyretmek... kırmızı şarabı sevgili elinden içmek... Elleri, yarin gerdanına dolamak ve bir dal gibi narlara sarkmak... Bir elle cananın eteğini tutmak, bir elle de can damarını yoklamak... Bazen süzgün bir bakışla iltifat beklemek, bazen de buseye fırsat düşürmek... Bazen henüz açmış bir baharı sineye çekmek, bazen zülüfleri omuzlarına düşürmek... Bazen bir güzelin kulağına sır veya nükte söylemek, bazen gönül dertlerini dökmek... Hayat budur, fakat bu da hayatta yoktur; eğer varsa, ne yazık ki bir an içindir! 

********* 

Şarap içmek için binlerce dost bulunur, bir dostu da gam ortağı olarak sakla. 

********* 

Mademki arslanlar bu çimenzardan çeklip gittiler, artık buralarda avcılık topal tilkiye kaldı!

******************************

Hüsrev'in Ferhat ile Münazarası

Söze önce Hüsrev başladı;

- Nerelisin ?
- Aşk memleketinden!

* Orada hangi sanatla meşgul olurlar ?
* Gam alırlar, can satarlar!

- Can satmak edep dışı bir hareket değil midir?
- Aşıklar arasında buna hayret edilmez.

* Böyle hakikaten gönülden mi aşık oldun ?
* Sen 'gönülden' diyorsun, ben ise 'candan'.

- Şirin'e olan bu aşkını nasıl buluyorsun ?
- Tatlı canımdan da ileri.

* Onu her gece bir mehtap gibi rüyada görüyor musun ?
* Evet, şayet uyuyabilseydim! fakat uyku nerede!

- Onun sevgisini ne zaman gönlünden çıkaracaksın?
- Toprakta uykuya daldığım zaman!

* Şayet, onun sarayına alınırsan ne yaparsın?
* Bu başı onun ayağının altına atarım!

- Şayet senin gözünü oyarsa...
- Oysun diye öteki gözümü de ona gösteririm.

* Şayet bir kimse onu elde ederse?...
* Taş da olsa külüngü yer!

- Şayet onun tarafına bir yol bulamazsan?...
- Aya uzaktan bakılır!

* Aydan uzak kalmak doğru olmaz ki...
* Bir çılgın için aydan uzak durmak daha iyidir!

- Şayet bütün varını yoğunu isterse?...
- Böyle bir dilek de bulunmasını Allah'tan niyaz ederim!

* Ya, senin başının gitmesiyle hoşnut olacağını bilsen ne yaparsın?
* Bu borcu boynumdan hemen atarım!

- Onun sevgisini gönlünden çıkar!
- Bu, aşıkların yapamayacağı bir iştir!

* Rahatına bak, çünkü olmıyacak bir iş peşindesin!
* Rahatlık bana haramdır!

- Git, bu derde katlan!
- Cana karşı nasıl katlanılabilir?

* Sabretmek kimse için ayıp değildir.
* Şayet bu gönül sabredebilirse, gönül değildir!

- Aşk yüzünden işin sarpa sarmış!
- Aşıklıktan daha hoş hangi iş vardır ?

* Bu yolda can verme, gönlünün onunla olması kafidir.
* Sevgilisiz olan can ve gönül!..Nazarımda bunların ikisi de düşmandır!

- Onun aşkı yolunda bir kimseden korkuyor musun?
- Korku olarak onun hicran mihneti kafidir!

* Yoksa bir yatak arkadaşı mı istiyorsun?
* Değil yatak arkadaşı, ben kendimi bile istemiyorum!

- Onun güzelliğine neden aşıksın?
- Bunu, onun hayalinden başka kimse bilmez.

* Şirin'in aşkını gönlünden çıkar!
* Onun aşkı olmadan nasıl yaşayabilirim!

- O benimdir, unut artık onu!
- Biçare Ferhat bunu nasıl yapabilir?

* Eğer ben ona uzaktan bakarsam?...
* Bir ah ile ufukları yakarım.

Hüsrev, ona söz yetiştirmede aciz kalınca fazla sula sormayı uygun bulmadı.

******************************