Türkiye

Giriş

Tarih : Osmanlı İmparatorluğundan Türk geri kalanlarından 1923 yılında kuruldu. Geleneksel dini kanunları laik kanunlarla değiştirdi. 1945'de BM'e ve 1949'da NATO'ya katıldı. 1974'de Yunan istilasını önlemek için Kıbrıs'da harekat düzenledi. İki ülke ilişkileri hala gergin. Kürt teröristlerin saldırılarına karşı düzenlenen operasyonlarda bir çok Güneydoğu vatandaşı göç etti ve uluslararası tepkilerle karşılaştı.

Coğrafya

Yer : Güneybati Asya ( Bogaziçi'nin bati kiyisi bazen Avrupa'da gösteirlmektedir ), Karadeniz'e kiyisinda Bulgaristan ve Gürcistan'in arasinda, ve Ege denizi - Akdeniz kiyisinda Yunasistan ile Suriye arasinda

Cografi Koordinatlari: 39 00 K, 35 00 D

Haritada yeri : Ortadogu

Alan:
toplam: 780,580 km kare
toprak: 770,760 km kare    su: 9,820 km kare

Alan Karsilastirmasi: Texas'dan biraz daha büyük

SInIrlar:
toplam: 2,627 km
komsu devletler: Ermenistan 268 km, Azerbeycan 9 km, Bulgaristan 240 km, Gürcistan 252 km, Yunanistan 206 km, Iran 499 km, Irak 331 km, Suriye 822 km

KIyIlar: 7,200 km

Deniz Hakimiyeti:
Sahip oldugu ekonomi bölgesi: Sadece Karadenizde - Eski SSCB ile belirlenmis kita sahanligi
kita sahanligi : Ege denizinde 6 mil; Karadeniz ve Akdeniz'de 12 mil

Iklim: Ilik, sicak, degisken yazlar, yagisli ( ortalarinda daha sert geçen ) kis aylari

Yeryüzü Sekilleri: genellikle daglar; kiyilarda ovalar; yüksek plato ( Anadolu )

Yükselti Slnlrlari:

en alçak nokta: Akdeniz 0 m en yüksek nokta: Agri Dagi 5,166 m

Dogal Kaynaklar: madenler, kömürl, krom, civa, bakir, bor, sülfür, demir cevheri

Alan kullanimi:
ekilebilir toprak: 32%    nadaslik alan(?): 4%    mera: 16%                   orman ve agaçlik arazi: 26%    diger: 22% (1993 tah.)

Sulanan toprak: 36,740 km kare (1993 tah.)

Dogal Felaketler: Marmara denizinden Van gölüne kadar uzanan bir çizgi boyunca görülen depremler

Çevre sorunlari: kimyasal atiklarin ve deterjanlarin dökülmesi ile olusan su kirliligi; özeliikle sehirlerde olusan hava kirliligi; ormanlarin yok edilmesi

Çevrenin Korunmasi için Imzalanan Uluslararasi Anlasmalar:
Hava kirliligi, Güney Kutbu ( ? ), Tehlikeli Atiklar, Nükleer Deneme Yasagi, Ozon Tabakasinin Korunmasi, Gemi Kirliligi, Wetlands ( ? ), Balina Avciligi anlasmalarinin tarafidir.

Güney Kutbu Çevre Protokolü, Biodiversity ( ? ), Desertification, Çevresel Düzenlemeler anlasmalarini imzalamis ancak hükümetce onaylanmamistir.

Ek Açiklama: Türkiye, Karadenizi Ege denizini baglayan önemli bogazlari ( Bogaziçi, Marmara Denizi, Çanakkaele ) kontrol eden stratejik bir yerde bulunmaktadir.

Halk

Nüfus: 65,666,677 (Temmuz 2000 tah.) 

Nüfusun yaslara göre dagilimi:
0-14 yas: 29% (erkek 9,722,217; kadın 9,375,920) 
15-64 yas: 65% (erkek 21,671,638; kadın 20,966,110) 
65 yas ve üstü : 6% (erkek 1,811,599; kadın 2,119,193) (2000 tah.) 

Nüfus ArtIs orani: 1.27% (2000 tah.)

Dogum orani: 18.65 dogum/1,000 kisi (2000 tah.)

Ölüm oranı : 5.96 ölüm /1,000 kişi (2000 tah.) 

Net Göç oranı : 0 göçmen /1,000 kişi (2000 tah.) 

Cinsiyet oranı  
Doğumda : 1.05 erkek/kadın 
15 yaş altında : 1.04 erkek/kadın 
15-64 yaş arasında : 1.03 erkek/kadın 
65 ve üstünde : 0.85 erkek/kadın 
tüm nüfusta : 1.02 erkek/kadın (2000 tah.) 

Bebek Ölüm Oranı : 48.9 ölüm /1,000 canlı doğum (2000 tah.) 

Doğuşta Tahmini Yaşam Süresi: 
tüm nufusta : 70.97 yıl 
erkek: 68.63 yıl 
kadın: 73.41 yıl (2000 tah.) 

Doğurğanlık Oranı: 2.16 çocuk doğurma/kadın(2000 tah.) 

Etnik Gruplar: Türk 80%, Kürt 20% 

Dinler: Müslüman 99.8% (çoğunluk Sünni), diğerleri 0.2% (Hristiyan ve Yahudiler) 

Konuşulan Diller: Türkçe (resmi dil), Kürtçe, Arapça, Ermenice, Yunanca 

Okuma - Yazma (15 yas ustunde okuyup yazabilme ):
tüm nufusta: 82.3%     erkek: 91.7%     kadın: 72.4% (1995 tah.) 

Yönetim

Yönetim biçimi: Cumhuriyetçi parlementer demokrasi

Baskent: Ankara

Yönetim Bölümleri : 80 il ; Adana, Adiyaman, Afyon, Agri, Aksaray, Amasya, Ankara, Antalya, Ardahan, Artvin, Aydin, Balikesir, Bartin, Batman, Bayburt, Bilecik, Bingol, Bitlis, Bolu, Burdur, Bursa, Canakkale, Cankiri, Corum, Denizli, Diyarbakir, Edirne, Elazig, Erzincan, Erzurum, Eskisehir, Gazi Antep, Giresun, Gumushane, Hakkari, Hatay, Icel, Igdir, Isparta, Istanbul, Izmir, Kahraman Maras, Karabuk, Karaman, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kilis, Kirikkale, Kirklareli, Kirsehir, Kocaeli, Konya, Kutahya, Malatya, Manisa, Mardin, Mugla, Mus, Nevsehir, Nigde, Ordu, Osmaniye, Rize, Sakarya, Samsun, Sanli Urfa, Siirt, Sinop, Sirnak, Sivas, Tekirdag, Tokat, Trabzon, Tunceli, Usak, Van, Yalova, Yozgat,
Zonguldak 

not: Karabuk, Kilis, Osmaniye ve Yalova en yeni 4 ildir. ( ve Duzce'de muhtemelen 5. yeni il olacaktır ) 

Bagimsizlik: 29 Ekim 1923 ( Osmanli Imparatorlugu'nun mirasçisi olan bir devlettir )

Resmi tatil: Cumhuriyetin Ilaninin Yildönümü, 29 Ekim ( 1923 )

Anayasa: 7 Kasim 1982

Adalet sistemi: Degisik ülkelerden alinmis kismen askeri yetkilerinde katildigi adalet sistemi uygulanmaktadir

Oy kullanma: Herkes için 18 yaş

Yönetim Kadroları: 
Devletin Başı : Cumhurbaşkanı Ahmed Necdet SEZER (16 Mayıs 2000) 
Hükümetin Başı: Başbakan Bulent ECEVIT (11 Ocak 1999) 
Kabine: Cumhurbaşkanı tarafından görev verilen Başbakanın oluşturduğu Bakanlar Kurulu 
not: Milli Güvenlik Kurulu; Cumhurbaşkanı ve Başbakana danışman görevini görür. 
seçimler: Cumhurbaşkanı Millet Meclisi tarafından 7 yıllığına seçilir.Son Seçim 5 Mayıs 2000 (bir sonraki secim Mayıs 2007); Başbakan ve vekili Cumhurbaşkanınca atanır. 
seçim sonuçları: Ahmed Necdet SEZER Milet Meclisinin % 60'ının oyu ile seçimi kazandı 

Yasama Kadroları: Büyük Millet Meclisi (550 üyesi genel oy ile 5 yıl için seçilir.
seçimler: Son seçim 18 Nisan 1999 (sonraki 2004) 
seçim sonuçları: partilerin milletvekili sayıları- DSP 136, MHP 130, FP 110, DYP 86, ANAP 88; not - 7 Mart 2000'de milletvekili sayıları DSP 136, MHP 127, FP 103, DYP 85, ANAP 88 bağımsız 6, boş 5 

Yargi: Anayasa Mahkemesi, üyeleri cumhurbaskani tarafindan atanir; Yüksek Mahkemeler ( ? ), üyeleri Hakimler ve Savcilar yüksek kurulunca atanir

Politik partiler ve liderleri : Değişen Türkiye Partisi - DEPAR [Gokhan CAPOGLU]; Demokrasi ve Barış Partisi - DBP [Yilmaz CAMLIBEL]; Demokratik Sol Parti - DSP [Bulent ECEVIT]; Demokrat Parti - DP [Korkut OZAL]; Demokratik Türkiye Partisi - DTP [Husamettin CINDORUK]; Aydınlanmış Türkiye Partisi - ATP [Tugrul TURKES]; Özgürlük ve Dayanışma Partisi - ODP [Ufuk URAS]; Büyük Birlik Partisi - BBP [Muhsin YAZICIOGLU]; Emek Partisi - EP [Ihsan CARALAN]; Liberal Demokratik Parti - LDP [Besim TIBUK]; Anavatan Partisi - ANAP [Mesut YILMAZ]; Türkiye Partisi - TP [Durmus Ali EKER]; Millet Partisi - MP [Aykut EDIBALI]; Milliyetçi Hareket Nationalist Partisi - MHP [Devlet BAHCELI]; Yeni Demokrasi Hareketi - YDH [Huseyin ERGUN]; Barış Partisi - BP [Ali Haydar VEZIROGLU]; Halkın Demokrasi Partisi - HADEP [Turhan DEMIR]; Cumhuriyet Halk Partisi - CHP [Altan OYMEN]; Sosyalist İşçi Partisi - SIP [lider bilgisi yok]; Doğru Yol Partisi - DYP [Tansu CILLER]; Fazilet Partisi - FP [Recai KUTAN]; İşçi Partisi - IP [Dogu PERINCEK] 

not: Refah Partisi - RP [Necmettin ERBAKAN] 22 Şubat 1998'de mahkeme kararı ile kapatıldı. 

Politik Baskı Grupları ve Liderleri DISK [Ridvan BUDAK]; MUSIAD [Erol YARAR]; Hak-Is [Salim USLU]; TUSIAD [Muharrem KAYHAN]; TISK [Refik BAYDUR]; Turk-Is [Bayram MERAL]; TOBB [Fuat MIRAS] 

Üye Oluna Uluslararası Kuruluşlar : AsDB, BIS, BSEC, CCC, CE, CERN (gözlemci), EAPC, EBRD, ECE, ECO,ESCAP, EU (aday), FAO, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICFTU, ICRM, IDA, IDB, IEA, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO,IMF, IMO, Inmarsat, Intelsat, Interpol, IOC, IOM (gözlemci), ISO, ITU, NATO, NEA, OAS (gözlemci), OECD, OIC, OPCW, OSCE, PCA, UN, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNIKOM, UNMIBH, UNMIK, UNOMIG,UNRWA, UPU, WEU (işbirliği), WFTU, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTrO 

Bayrak Tanımı : Kırmızı üstünde hilal ve hilalin açık tarafında 5 köşeli yıldız. 

Ekonomi

Genel Bilgi: Türkiye modern sanayi ve köy tarımı - elişi ticaretinden oluşan bir ekonomiye sahiptir. Kamu temel sanayi, banakacılık, ulaşım ve iletişimde önemli role sahip olsada gelişen bir özel sanayisi vardır. Özel işletmede olan teksitil en önemli ihraç koludur. Son yıllarda gelişen ama ciddi düzensizlikler içeren bir ekonomik yapıya sahip. 1994'de yaşanan krizden sonra 1995-98 arasında GSMH %6,5 büyüdü ancak Rusya'da yaşanan kriz ve 2 büyük deprem dolayısıyla 1999'de -%5'e düştü. Harcamaların %42'si oranında olan faiz ödemeleri ile 1999'de kamu açığı %14'e yükseldi. 1996'dan başlayan Gümrük Birliğine rağmen ekonomik ve politik istikrarsızlık direkt yabancı yatırımı 1 milyar $/yıl'ın altında olmasına sebep olmaktadır. ECEVIT hükümetinin uyguladığı ekonomik reform programı ( dar bütçe, sosyal güvenlik reformu, banka reorganizasyonu ve hızlandırılmış özelleştirilme ) ile geleceğe umutla bakılmaktadır.

GSMH : satınalma güçü paritesi - $409.4 milyar (1999 tah.) 

GSMH - büyüme oranı : -5% (1999 tah.) 

GSMH - kişi başına : satınalma gücü paritesi - $6,200 (1999 tah.) 

GSMH - sektörlere göre dağılımı : 
tarım : 18%             sanayi: 29%             hizmet: 53% (1998) 

Enflasyon Oranı (tüketici fiyatları): 65% (1999 tah.) 

İş gücü: 23.8 milyon (Nisan1999) 
not: 1.5 milyon yurtdışında yaşayan  Türk bulunmakta (1994) 

İş gücünün sektörlere dağılımı : 

tarım 45.8%, hizmet 33.7%, sanayi 20.5% (Nisan 1999) 

İşsizlik Oranı : 7.3% ayrıca çalışanlarda 6.9% (Nisan1999 tah.) 

Bütçe: 
Gelirler: $45.2 milyar    
Giderler: $66.7 milyar [ $3.4 milyarlık sermaye harcamalarıı dahil](1999) 

Sanayi : tekstil, gıda, otomobil, madencilik(kömür, krom, bakır, bor ), çelik, petrol, inşaat, ağaç, kağıtçılık

Sanayi büyüme oranı : -5.2% (1999 tah.) 

Elektrik üretimi : 116.5 milyar kWh (1999) 

Elektrik - üretim kaynakları: 
fosil yakıt: 69.4%     su: 30.5%     nükleer: 0%     diğer: 0.1% (1999 tah.) 

Elektrik - tüketimi : 118.5 milyar kWh (1999) 

Elektrik - ihraç : 209 milyon kWh (1999 tah.) 

Elektrik - ihraç : 2.3 milyar kWh (1999 tah.) 

Tarım Ürünleri : Tütün, pamuk, tahıl, zeytin, şeker pancarı, bakliyat, turunçgiller

İhraç : $26 milyar (f.o.b., 1999 tah.) 

İhraç - Mal Tipi : giyim  28%, yiyecek 17%, tekstili 12%, metal ürünleri 9% (1998) 

İhraç - partnerleri : Almanya21%, ABD 9%, İngiltere 7%, Italya 6%, Fransa 6% (1999) 

Ithalat : $40 milyar (c.i.f., 1999 tah.) 

Ithal - Mal Tipi : makine 29%, yarı-mamul 16%, kimyasal madde 14%, ulaşım araçları 11%, yakıt 8% (1998) 

İthal - partnerleri: Almanya14%, Italya 8%, ABD 8%, Fransa 8%, Rusya 6%, İngiltereUK 5% (1999) 

Borç - dış : $104 milyar (1999) 

Ekonomik yardım : ODA, $195 milyon (1993) 

Para Birimi : Türk Lirası (TL) = 100 kurus (teorik olrak) 

Kur Oranları : Türk Lirası (TL) her US$1 - 545,584 (Ocak 2000), 418,783 (1999), 260,724 (1998), 151,865 (1997), 81,405 (1996), 45,845.1 (1995) 

Mali yıl : Takvim yılı 

Iletişim

Telefon - kullanımda olan hat sayısı : 17.244 milyon (1998) 

Telefon - mobil ve cep : 3.2 milyon (1998) 

Telefon Sistemi : Hızla yenileştirilmekte ve yerel cep telefonu yayılmakta. 

Ulusal İletişim : Sayısal iletişim kullanıcıları artıyor. Şehirlerarası iletişim altyapısı fiber-optik kablolama ve dijital mikrodalga radya yayınları ile iyileştiriliyor. Uzak mesafelere yerel uydu sistemleri ile bilgi gönderilmekte.

Uluslararası İletişim : 12 Intelsat yer istasyonu, Inmarsat ve Eutelsat sistemlerinde ki 328 mobil uydu terminali ile Akdeniz ve Karadeniz altına döşenen 3 fiber-optik ile Italya, Yunanistan, Israil, Bulgaristan ve Rusya ile iletişim sağlanmaktadır.

Radya yayın istasyonları : AM 16, FM 72, kısa dalga 6 (1998) 

Radyo : 11.3 milyon (1997) 

Televizyon yayın istasyonları : 69 (ve 476 alçak güç ileticisi ) (1997) 

Televizyon: 20.9 milyon (1997) 

Internet Servis Sağlayıcıları (ISPs): 24 (1999) 

Ulaşım

Trenyolu: 
toplam: 8,607 km 
standart ölçü: 8,607 km 1.435-m ölçüsü (1,524 km elektrikli) (1999) 

Otoyol: 
toplam: 382,397 km 
asvalt: 95,599 km (1,726 km lik ekspres yol dahil) 
asvaltlanmamış: 286,798 km (1999 tah.) 

Suyolu: yaklaşık 1,200 km 

Boru Hattı: Ham petrol 1,738 km; petrol ürünleri 2,321 km; doğal gaz 708 km 

Limanlar: Gemlik, Hopa, Iskenderun, Istanbul, Izmir, Kocaeli (Izmit), Icel (Mersin), Samsun, Trabzon 

Deniz Ticaret Filosu: 
toplam: 547 gemi ( 1,000 GRT yada daha büyük ) toplam 5,935,173 GRT/9,771,41 DWT
çesitlerine göre gemiler: bulk ( ? ) 155, kargo 244, kimyasal tanker 37, çok amaçli tanker ( ? ) 5, çok amaçli cevher / petrol 6, konteyner 20, sIvIlastIrIlmIs gaz tankerleri 5, canli hayvan tasiyicilari 1, petrol tankeri 35, yolcu - kargo 1, dondurulmus kargo 3, roll-on/roll-off kargo ( ? ) 22, kisa yol yolcu gemisi 9, özel tanker 5

Havaalanı: 118 (1999 tah.) 

Havaalanı - asvalt piste sahip: 
toplam: 82 
3,047 m üstü: 16 
2,438 - 3,047 m arası: 27 
1,524 - 2,437 m arası: 18 
914 - 1,523 m arası: 16 
914 m den az: 5 (1999 tah.) 

Havaalanı - asvalt piste sahip olmayan: 
toplam: 36 
1,524 - 2,437 m arası: 1 
914 - 1,523 m arası: 9 
914 m den az: 26 (1999 tah.) 

Helikopter pisti: 2 (1999 tah.) 

Askeri Güç

Askeri kuvvetler: Kara kuvvetleri, Deniz kuvvetleri ( hava ve kara kuvvetleri birlikte ), Hava kuvvetleri, Sahil güvenlik, Jandarma

Askerlik yasi: 20 yasinda

Askeri güç potansiyeli:

15-49 arasi erkek nüfus: 18,523,950 ( 2000 tah. )

Askerliğe uygun güç potansiyeli:

15-49 arasi erkek nüfus: 11,227,922 (2000 tah.) 

Her yil askerlik çagina gelen nüfus:

erkek: 664,024 (2000 tah.) 

Askeri harcamalar - dolar olarak : $6.737 milyar (FY97) 

Askeri harcamaşar - GSMH oranı olarak : 4.3% (FY97) 

Uluslararası Sorunlar

Uluslararasi krizler: Ege denizinde Yunanistan ile kita ve hava sahanligi; Yunanistan ile Kibris ; Suriye ile Hatay ; sinirlari disina akan Firat ve Dicle nehirlerinden fazla su kullanimi nedene ile Suriye ve Irakla ve her zaman istenilen Ermeni topraklari sorunlari su anda Türkiye tarafinda çözümsüz beklemektedir.