Anders dan gebruikelijk in die tijd beweert dat er één god der goden is: hij beweert nl. dat er één god de grootste is onder de goden en de mensen. Deze god is lichamelijk, noch geestelijk met mensen te vergelijken. Xenophanes vertelt dat deze god zowel al-ziend als al-horend is, bovendien zegt hij dat deze god alles bevat. Belangrijk is dan ook dat Xenophanes zegt dat deze god ook de eigenschap "onveranderlijk" bezit en op dezelfde plaats blijft zonder zich ooit te bewegen.
Zijn visie is een reactie tegen zijn tijd: Hij vindt dat de goden van zijn tijd wel al te menselijke trekken vertonen. Als de goden zo waren, als de mens zich verbeelde, konden ze dan nog wel goden worden genoemd. Bovendien zou het onmogelijk zo kunnen zijn dat er veel goden zijn of dat een god is die heerst over andere goden. Hij zegt dat het hoogste wezen niet anders dan "één" kan zijn.
Xenophanes heeft waarschijnlijk niet veel aandacht bestaad aan zijn kosmologie. Deze is namelijk nogal makkelijk gekozen. Zo ontstaat er,volgens Xenophanes, iedere dag een nieuwe zon alswel een nieuwe maan. Verder beweert hij dat de aarde zich onder onze voeten oneindig uitstrekt. Bovendien leert hij ons dat de aarde in een cyclisch proces eerst in modder verandert, en dan zee wordt. Deze verandering is eveneens in de tegengestelde richting mogelijk.
(volgens doxografen)
Hij zou de stichter van eleatische filosofie moeten zijn geweest. Parmenides, de belangrijkste eleaat, zou zijn leerling zijn geweest. Dit is misschien terug te vinden in de overeenkomst met de God die Xenophanes poneert en het Zijnde van Parmenides. De overeenkomst is dan te vinden in de onveranderlijkheid en de eenheid van deze god. Maar zo moet er wel gezegd worden dat het niet zeker is dat Xenophanes zich al ooit gevestigd heeft alswel dat hij leerlingen gehad zou hebben. Bovendien zijn er belangrijke verschillen in de methode van argumentatie van beiden. Ook in intellectueel perspectief verschillen zij totaal van elkaar.
Hoe dan ook, als Parmenides al onder invloed van Xenophanes is geweest, dan zien we toch dat het eigenlijk alleen de godsleer is die van invloed is geweest op de stroming.
De Eleaten die hier te vinden zijn naast Xenophanes zijn:
-Parmenides
-Zeno van Elea
-Melissus van Samos