Cuoái thaùng 3 naêm 1998, anh Thôøi cöïu SVSQ khoùa III Thuû Ñöùc ñeán nhaø toâi möôïn taám aûnh cuûa Töôùng Nguyeãn Khoa Nam vaø taëng toâi moät soá ñaëc san NKN do caùc anh ñoàng khoa aán haønh töø maáy naêm nay. Anh Thôøi ñaõ yeâu caàu toâi vieát vaøi haøng veà anh Nam, ngöôøi anh ruoät cuûa toâi. Toâi xuùc ñoäng voâ cuøng ! Töø maáy naêm nay, toâi khoâng muoán vieát veà anh Nam nöõa, toâi muoán ñeå cho taâm tö laéng xuoáng vaø noãi buoàn chia caét ruoät thòt seõ vôi theo thôøi gian, nhöng vôùi anh Thôøi vaø cuõng nhö taát caû caùc anh cöïu khoùa III Thuû Ñöùc, toâi khoâng theå töø choái ñöôïc vì caùc anh laø baïn cuûa anh toâi. Ñeán giôø phuùt naøy, caùc anh ñaõ ngoaøi 70, coøn ngoài laïi vôùi nhau ñeå vieát cho nhau vaø cho caùc chieán höõu QLVNCH nhöõng taâm tình, nhöõng kinh nghieäm….ñoù laø ñieàu ñaùng quyù. Toâi kính troïng caùc anh laø ôû choå ñoù. Nhöõng gì toâi vieát ôû ñaây veà Thieáu töôùng Nguyeãn Khoa Nam laø cuûa chính toâi bieát, nhöõng gì do anh em só quan hay baïn keå laïi, nhaát laø suoát 12 naêm trong lao tuø Coäng saûn, coù leõ toâi muoán keå ra. Thôøi gian Thieáu töôùng Nguyeãn Khoa Nam ôû trong quaân nguõ, töø 1953 ñeán 1975, toâi raát ít bieát vì anh em toâi phaûi xa nhau, moãi ngöôøi moät laõnh vöïc, moãi ngöôøi moät hoaøn caûnh.

1. Thieáu töôùng Nguyeãn Khoa Nam, goác Laøng An Cöïu Taây, Huyeän Höông Thuûy, Tænh Thöøa Thieân, sinh taïi Thaønh phoá Tourane (Ñaø Naüng) ngaøy 23 thaùng 9 dl. Naêm 1927.

Gia ñình chuùng toâi coù nhieàu anh em nhöng caùc anh lôùn ñeàu maát sôùm, ñeán naêm 1975, chuùng toâi coøn moät baø chò laø Nguyeãn Khoa Dieäu Khaâm, naêm nay 82 tuoåi ñang ôû Saøigoøn. Anh Nam vaø toâi laø em uùt. Anh Nam lôùn hôn toâi 8 tuoåi, ñuùng hôn laø 7 naêm, 7 thaùng. OÂng thaân sinh chuùng toâi tröôùc laø Thanh Tra Hoïc Chaùnh taïi Ñaø Naüng thöôøng goïi laø Cuï Thaùi Thöôøng Nguyeãn Khoa Tuùc, veà höu naêm 1941 vaø veà nghæ höu taïi Hueá. Meï chuùng toâi laø baø Coâng Toân Nöõ Moäc Caån, thuoäc doøng Tuy Luùy Vöông.

2. Anh Nam hoïc Tieåu hoïc taïi Tröôøng Ecole des Garcons thaønh phoá Ñaø Naüng, töø naêm 1933 ñeán naêm 1939 ra Hueá tieáp tuïc hoïc Lyceùe Khaûi Ñònh vaø ôû noäi truù. Anh ñaàu baèng Thaønh Chung naêm 1943 vaø tieáp tuïc hoïc leân ñeán Nhò Caáp. Ñeán naêm 1946, chieán tranh buøng noå, caû gia ñình chuùng toâi phaûi taûn cö, luùc baáy giôø anh ñaõ 19 tuoåi, ñònh theo khaùng chieán trong haøng nguõ Thanh Nieân Tieàn Phong nhöng Meï toâi giöõ laïi. Naêm 1947, hoài cö, anh Nam tieáp tuïc hoïc lôùp Ñeä Nhò Toaùn nhöng sau ñoù theo hoïc lôùp Haønh Chaùnh taïi Hueá, naêm 1951 anh giöõ chöùc chuû söï Taøi Chaùnh cho ñeán naêm 1953 thì ñöôïc goïi nhaäp nguõ Khoùa III Thuû Ñöùc. Luùc ñoù toâi coù giaáy goïi vì ñaõ ñuû 18 tuoåi ñöôïc mieãn vì coøn vaøi thaùng nöõa toâi phaûi thi Tuù Taøi 2.

3. Thaùng 9 naêm 1953, toâi vaøo Saøigoøn theo hoïc Faculteù des Sciences (Universiteù de Saigon) thì gaëp anh Nam, chuû nhaät naøo hai anh em chuùng toâi cuõng gaëp nhau, chieàu Chuû Nhaät, toâi ñöa anh leân nhaø thöông Grall, ôû ñoù coù xe cuûa quaân tröôøng chôû veà Thuû Ñöùc.

Thaùng 10 naêm 1953, anh ra tröôøng tình nguyeän vaøo binh chuûng Nhaûy Duø, ñi hoïc chuyeân nghieäp roài theo ñôn vò ra Baéc luoân, toâi khoâng heà hay bieát gì caû (luùc naøy cha meï toâi maát roài neân anh laøm theo yù thích cuûa mình). Maõi ñeán khi nhaän ñöôïc thö anh töø moät KBC ngoaøi Baéc, toâi môùi bieát anh ôû trong ñôn vò Nhaûy Duø ñang haønh quaân ngoaøi ñoù.

Toâi khoâng coù yù kieán gì vì bieát tính anh toâi khi quyeát ñònh roài thi khoâng thay ñoåi ñöôïc.

Thaùng 8 naêm 1954, sau hoäi nghò Geneøve, anh theo ñôn vò vaøo Saøigoøn, toâi ñeán thaêm thaáy anh mang lon Trung Uùy. Toâi coù hoûi anh naêm nay 27 tuoåi roài, hoøa bình roài, coù tính chuyeän vôï con khoâng? Anh cöôøi vaø noùi "Mình nhaûy duø, laáy ai thì ngöôøi ñoù deã trôû thaønh quaû phuï, toäi laém". Toâi bieát anh khoâng muoán laáy vôï. Veà sau naøy, baø con, coâ baùc laøm mai moái cho anh nhieàu nôi xöùng ñaùng, roài anh cuõng lôø ñi.

Naêm 1955, anh laøm Ñaïi Ñoäi Tröôûng thuoäc TÑ7ND vaø haønh quaân ñaùnh Bình Xuyeân taïi Saøigoøn. Sau ñoù anh ñöôïc thaêng Ñaïi Uùy vaø Sö Ñoaøn Duø cöû anh ñi hoïc kyõ thuaät ôû PAU (Phaùp) khoaûng 8 thaùng. Luùc naøy anh coù mua ñöôïc moät caên phoá nhoû, moät phoøng nguû, moät phoøng khaùch ôû Cö Xaù Nhaûy Duø tröôùc Tröôøng Ñua Phuù Thoï. Anh vaãn ôû caên nhaø naøy, khoâng söûa sang cho ñeán 30-4-75. Thaät ra thì ít khi veà ñaây phaàn lôùn thôøi gian ôû trong ñôn vò, vaø laïi veà nhaø moät mình cuõng buoàn laém, coù leõ ôû ñôn vò vui hôn. Thaùng 5 naêm 1975, toâi coù xuoáng thaêm caên nhaø naøy nhöng thaáy hai thaèng quaân quaûn ñöùng ñoù neân toâi boû ñi luoân.

Naêm 1956, anh Nam ôû Phaùp veà laøm Ñaïi Ñoäi Tröôûng kyõ thuaät Duø trong traïi Hoaøng Hoa Thaùm. Anh mang Ñaïi Uùy töø 1955-1964, qua ñaàu naêm 1965 anh giöõ chöùc Tieåu Ñoaøn tröôûng TÑ5ND, toâi môùi thaáy anh leân Thieáu Taù.

Töø luùc naém TÑ5ND, anh ñi haønh quaân khaép boán Vuøng Chieán Thuaät. Naêm 1966, khoaûng thaùng 3, TÑ5ND. Tham döï cuoäc haønh quaân Lieân Keát 66 taïi Quaûng Ngaõi do Sö Ñoaøn 22 Boä binh toå chöùc anh coù veà thaêm gia ñình toâi. Anh raát thöông caùc chaùu con toâi vaø coù thì giôø raûnh laø veà nhaø toâi taám röûa, aên côm vaø thaêm caùc chaùu. Thôøi gian naøy, toâi laø Hieäu Tröôûng tröôøng Trung hoïc Ñeä Nhaát Caáp Traàn Quoác Tuaán Quaûng Ngaõi.

Ñaây laø luùc anh em chuùng toâi gaëp nhau nhieàu nhaát caû thôøi gian sau naøy. Thaáy anh coù veû buoàn duø ta ñang thaéng, toâi hoûi anh, anh noùi: "Chieán tranh ñem laïi cheát choùc vaø ñau thöông, haøng traêm xaùc Vieät Coäng 15, 16 tuoåi phôi thaây treân nuùi Troøn, beân ñôn vò mình coù möôøi maáy baïn phaûi hy sinh, toäi quaù, vôï con hoï ôû nhaø chaéc ñau khoå laém. Kyø naøy veà phaûi lo cho gia ñình töû só". Laàn ñoù, anh ñöôïc aân thöôûng Ñeä Töù Ñaúng Baûo Quoác Huaân Chöông.

Sau ñoù thaùng 5 naêm 1966, TÑ5ND ñi Hueá veà vuï Phaät Giaùo, cuõng laø ñieàu baát ñaéc dó.

Naêm 1967, thaêng caáp Trung Taù vaø ñöôïc boå nhieäm laøm Löõ Ñoaøn Tröôûng LÑ3ND. Löõ Ñoaøn ñöôïc noåi danh vôùi traän ñaùnh ñoài Ngok Van ôû Kontum. Cuoái naêm 1967, anh ñöôïc thaêng caáp Ñaïi Taù vôùi Ñeä Tam Ñaúng Baûo Quoác Huaân Chöông.

Naêm 1968, LÑ3ND veà Saøigoøn tham gia trong traän Maäu Thaân 1 vaø 2 ôû ven ñoâ Ñoâ Thaønh Saøigoøn Chôï Lôùn.

Naêm 1969, ñöôïc cöû giiöõ chöùc Tö Leänh SÑ7BB kieâm Tö Leänh Khu Chieán Thuaät Tieàn Giang. Thaùng 11 naêm 1969, ñöôïc vinh thaêng Chuaån Töôùng nhieäm chöùc taïi Maët Traän. Ñeán thaùng 10 naêm 1971 ñöôïc thaêng chöùc Chuaån Töôùng thöïc thuï.

Thaùng 11 naêm 1974, ñöôïc boå nhieäm laøm Tö Leânh Quaân Ñoaøn IV Vuøng IV Chieán Thuaät cho ñeán ngaøy 30 thaùng 4 naêm 1975.

Chieàu ngaøy 1 thaùng 5 naêm 1975, Trung Uùy Danh Só Quan Tuøy Vieân cuûa Thieáu Töôùng Nguyeãn Khoa Nam leân Saøigoøn tin cho chò toâi laø baø Dieäu Khaâm bieát laø Thieáu Töôùng Nguyeãn Khoa Nam ñaõ tuaãn tieát. Trung Uùy Danh noùi theâm Thieáu Töôùng töï saùt vaøo khoaûng nöõa ñeâm 30-4-75 raïng 1-5-75. OÂng ngoài treân chieác gheá baønh, maëc quaân phuïc ñaïi leã vôùi ñaày ñuû huaân chöông. OÂng duøng tay maët caàm khaåu Colt 45 baén vaøo maøng tang beân phaûi, maùu thaám ñaày quaân phuïc, ñaàu ngaõ sang beân traùi. Treân baøn giaáy, chieác caëp cuûa Thieáu Töôùng coù moät soá giaáy tôø vaø khoaûng 40.000$ tieàn Vieät Nam. Baùc só Trung Taù Hoaøng Nhö Tuøng vaø moät soá Chieán höõu lo taåm lieäm vaø ñöa ra an taùng taïi Nghóa Trang Quaân Ñoäi Caàn Thô ngaøy 1 thaùng 5 naêm 1975.

Saùng ngaøy 2 thaùng 5 naêm 1975, chò toâi laø baø Dieäu Khaâm vaø coâ con gaùi xuoáng Caàn Thô laøm moä bia Thieáu Töôùng Nguyeãn Khoa Nam.

Thaùng 3 naêm 1994, ngöôøi em daâu laø baø Nguyeãn Khoa Phöôùc töø Saøigoøn veà Caàn Thô xin hoát coát luùc naøy toâi (Phöôùc) ñang ôû tuø taïi traïi Nam Haø - Ba Sao). Khi haøi coát ñöôïc ñöa leân, nhaø toâi thaáy coøn nguyeân boä xöông, ñaëc bieät haøm raêng coøn raát toát chöa traùm vaø hö hoûng caùi naøo, moät theû baøi quaân nhaân coù teân Nguyeãn Khoa Nam, moät quyeån kinh Phaät ñöïng trong bao nylon vaø moät khaåu Browning, boä xöông ñaõ ñöôïc thieâu lieàn khi ñoù, khi thieâu xong tro haøi coát ñöôïc gia ñình ñöïng trong bình xöù , ñem veà Saøigoøn ngay hoâm ñoù.

Vaøi ngay sau leã phuïc tang ñöôïc toå chöùc taïi Chuøa Giaø Lam vôùi söï tham döï ñoâng ñuû thaân nhaân vaø baø con noäi ngoaïi. Hieän nay tro haøi coát cuûa Thieáu Töôùng Nguyeãn Khoa Nam ñöôïc ñaët thôø taïi chuøa Giaø Lam, ñöôøng Leâ Quang Ñònh, quaän Goø Vaáp, Tænh Gia Ñònh.

Neáu noùi veà con ngöôøi cuûa Thieáu Töôùng Nguyeãn Khoa Nam laø moät chuyeän raát khoù vì anh em toâi tuoåi toâi caùch xa nhau.

Trong gia ñình, Töôùng Nguyeãn Khoa Nam laø moät ngöôøi ít noùi, thích soáng rieâng moät mình, nhieàu luùc coù taâm söï gì cuõng khoâng noùi vôùi ai neân coù veû khoù hieåu.

Thôøi kyø coøn laøm coâng chöùc cuõng nhö khi naém quyeàn chæ huy trong quaân ñoäi, toâi thaáy Thieáu Töôùng Nguyeãn Khoa Nam soát saéng vôùi moïi ngöôøi nhöng laïnh nhaït vôùi baø con thaân thuoäc, nhieàu baø con ñaõ cheâ traùch khi caàn nhôø vaû vieäc gì.

Toâi nghó Thieáu Töôùng Nam coù tình caûm nhöng tình caûm san seû ñoàng ñeàu cho moïi ngöôøi nhaát laø nhöõng ngöôøi ngheøo khoå nhö gia ñình binh só. Baø con ñeán nhôø vaû vieäc gì, oâng khoâng tieáp. Laø moät quaân nhaân thuaàn tuùy. Thieáu Töôùng Nguyeãn Khoa Nam khoâng muoán chính trò, toân giaùo xen vaøo quaân ñoäi. Hoài coøn laøm Tö Leänh SÑ7BB, coù moät laàn moät vò Thöôïng Toaï ñeán nhôø moät vieäc maø Thieáu Töôùng Nam khoâng tieáp, caùc Cha, caùc Thaày cuõng vaäy thoâi.

Thieáu Töôùng Nam laø moät ngheä só; hoài nhoû, luùc coøn hoïc ôû baäc Trung hoïc, ñaõ laø moät Hoïa só. Naêm 1945, tranh veõ ñaõ ñöôïc tröng baày ôû Trieån laõm, trong caùc naêm taûn cö 1946-1947 suoát ngaøy oâng say meâ beân khung vaûi, tranh veõ ñuû loaïi sôn daàu, sôn boät, chì. Cuõng laø moät ngöôøi coù khieáu veà aâm nhaïc vaø coù trình ñoä kyù aâm khaù.

Thieáu Töôùng Nguyeãn Khoa Nam töø nhoû luoân luoân thích soáng coâ ñôn, thaám nhuaàn tö töôûng Khoång giaùo vaø Phaät giaùo, oâng luoân luoân laàm baàm "Saéc Saéc, Khoâng Khoâng", laøm vieäc coù traùch nhieäm vaø chòu khoù hoïc hoûi.