 |
|
||
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. |
INHOUD
|
Het psychosomatische
2001 � Copyright Han M. Stiekema,
arts |
|
|
|||
|
Stress is een probleem. Of het nu het stijgende ziekteverzuim, de toenemende aantallen mensen die psychologisch/psychiatrische hulp zoeken, de jaarlijks hoger wordende omzet aan tranquillizers en psychofarmaca, de hyperactiviteit bij kinderen, het stijgende aantal burn-out patienten, eenzaamheid of dat het de angst voor de toekomst is, steeds wordt het duidelijker dat er steeds minder antwoord gevonden wordt op de stijgende druk in onszelf en die vanuit onze omgeving. Veel problemen liggen ingewikkeld. Het is daarom niet eenvoudig (en niet mogelijk) er zomaar oplossingen voor aan te reiken. Wat we w�l kunnen doen is een beeld schetsen van stress: 'wat is het?'; 'hoe uit het zich?'; proberen aan te geven waar de oorzaken liggen en toch misschien ook een aantal wegen of manieren aan te geven die voor een voldoende aantal mensen een verlichting of zelfs een oplossing kunnen betekenen. Zoals het gewone spraakgebruik al aangeeft, is stress een toestand van overspannenheid. Met spanning alleen heeft het dus weinig te maken. Spanning op zichzelf is meestal gezond en is een onderdeel van (de uitdaging van) het leven. Het vindt zijn weerslag in de dynamiek van ons vegetatieve zenuwstelsel, waarin (vereenvoudigd weergegeven) de sympaticotonus de spanning uitdrukt en de parasympaticus de ontspanning. Normalerwijs is er een dynamische balans tussen die twee. Het leven is vol van prikkels van allerlei aard: uitdaging, plezier, angst, spanning, erotiek, onzekerheid en pijn. Hoe deze prikkels door ons opgenomen en verwerkt worden, hangt af van het antwoord (psychisch, vegetatief, hormonaal) dat wij daarop hebben. Meestal is ons eerste antwoord op een prikkel die van activiteit, opwinding en reactie. Als wij gezond zijn, wordt zo'n toestand voortdurend afgewisseld door ontspanning. Bij stress is de relatie tussen de aard en de sterkte van de prikkel en ons antwoord erop echter uit balans. Meestal is de prikkel te massief en ons antwoord inadequaat of te zwak. Dit resulteert in een chronische overprikkeling, spanning, stress en tenslotte uitputting. OORZAKEN VAN STRESS * Maatschappelijke stress "Getrouwde mannen leven langer" kwam er uit een onderzoek. Het logische gevolg daarvan is, dat leven in gemeenschapsverband een overeenkomstig effect zal hebben. Omgekeerd is het doorgeschoten individualisme - iedereen op zichzelf teruggeworpen en het "allen tegen allen" - een vaak onmerkbare, maar overheersende stressfactor. Hierbij gaat het in eerste instantie om de werkdruk en ons vermogen daar mee om te gaan. Afwezige werkmotivatie, verstoorde verhoudingen binnen het bedrijf en te hoge tijds- en prestatiedruk kunnen - gemeten aan de werkvoldoening, het prestatievermogen, de psychische en lichamelijke gezondheid - een te grote last op iemand leggen en daarmee tot stress leiden. Hetgeen zich uit in een stijgend ziekteverzuim. De alarmerend grote groep WAO uitvallers zijn hiervan het levende bewijs. * Psychologische stress Niemand staat onbeschadigd in het leven. Reeds vanaf het prille begin (de zwangerschap, de geboorte en de eerste jaren) staan wij bloot aan soms diep ingrijpende psychologische trauma's. Van ons antwoord hangt het dan af of deze trauma's verwerkt en geintegreerd worden. Vanwege onze hulpeloosheid en afhankelijkheid lukt ons dit als kind niet altijd. Vaak is het dan zo, dat we als volwassene nog steeds met onze onverwerkte pijn, verdriet, angst, onzekerheid, woede en zelfmedelijden worden geconfronteerd. Eveneens afhankelijk van ons antwoord erop - of de afwezigheid daarvan - kan dit uiteindelijk resulteren in stress. * Relationele stress Bij onvoldoende zelfinzicht kunnen we onze psychische problemen in de ander projecteren. Wat we van onszelf niet willen zien (te pijnlijk, te beangstigend), dichten we dan aan een ander toe, bij voorkeur aan diegene die ons het meest nastaat. Heb je bijvoorbeeld moeite met voor jezelf op te komen, dan (in plaats van daaraan te gaan werken) uit zich dat maar al te gemakkelijk in critiek naar de ander: "jij bent ook een ego�st zeg". Zo leiden onopgeloste innerlijke conflicten maar al te vaak tot gecompliceerde relatieproblemen die vaker uitmonden in ware uitputtingsslagen. * Lichamelijke stress Deze oorzakengroep wordt vaak onderschat. Toch is hij levensgroot aanwezig, vooral door de zich steeds verslechterende milieusituatie, de gevolgen van een ongezonde leefstijl, alsook de gevolgen van de symptoombestrijding in de reguliere geneeskunde. Bekend is de hyperactiviteit bij kinderen. De oorzaken - de chemische toevoegingen in ons voedsel - zijn inmiddels wel erkend als de stressoren. Wat hier geldt, geldt echter ook voor al die duizenden andere chemische stoffen die wij elke dag via voedsel, lucht en water binnenkrijgen. Veel psychische klachten zijn bovendien direct gerelateerd aan het voedsel, het gebruik van genotmiddelen, te weinig drinken, verzuring van de stofwisseling, verteringsstoornissen met zelfvergiftiging vanuit de eigen darm, weerstandszwakte (bijvoorbeeld door tekorten aan vitaminen, mineralen, spore-elementen �n het onderdrukken van koorts en infectieziekten middels aspirine en antibiotica), candida (schimmelgroei in darm en weefsels) en de aanwezigheid van een of meerdere haarden (o.a in het gebit: chronische kwikvergiftiging uit het amalgaam). * Existenti�le stress Deze is het gevolg van onze cultuur en opvoeding. Iedereen heeft daar dus mee te maken. Gemeenschappelijk is, dat door het overmatig accent op intellectuele vorming we het gevoelscontact met ons lijf (en daarmee met onze directe omgeving), onze creativiteit, onze intu�tie, onze verborgen gevoelens en emoties en ons diepere Zelf zijn kwijtgeraakt. Wij "zitten voortdurend in ons hoofd" en daarmee opgesloten in ons eigen (denk)wereldje, afgesneden van veel in onszelf en om ons heen. Je wordt voortdurend op sleeptouw genomen door alles wat er in je omgaat: gedachten, emoties en verlangens. De gedachten zijn sterker dan jezelf, zonder dat je dit in de gaten hebt. Dit voortdurend uit je centrum getrokken worden snijd je af van je tweevoudige bron - het ware Zelf en het lichaam - dusdanig, dat de "voedingslijn wordt doorgesneden", de energiebalans voortdurend naar de negatieve kant doorslaat. Dit contactverlies lijdt tot angst, verveling, moeheid, zelfbetrokkenheid en eenzaamheid. Het mentale staat gelijk met energieverlies. Vandaar dat "in je hoofd zitten" (extreem) werken met je hoofd, werk- en tijdsdruk vroeger of later stress en burn-out ten gevolge heeft. * Electrostress Het probleem met de computer is nu, dat bovengenoemde "zuigkracht" honderdvoudig wordt versterkt. Het scherm heeft een veel sterkere energetische lading dan je eigen gedachten, zodat je permanent "uit jezelf getrokken wordt". Het gaat vaak in fasen. In de eerste fase is er de opwinding van nieuwe informatie, de nieuwe mogelijkheden en de resultaten. Deze psychische prikkeling doet de energiebalans vooralsnog naar de positieve kant doorslaan. Afhankelijk van je psychisch-lichamelijke constellatie (vitaliteit) duurt deze fase verschillend lang. Door de "euforie" heb je echter niet in de gaten, dat er tegelijkertijd ook een energielek is. Deze is sluipend, tot het op een punt komt, dat - vaak mede door andere oorzaken als ongezond leven, weinig slaap etc. - er "plotseling" een omslag naar negatief plaatsvindt. De zuigkracht van de computer heeft het definitief gewonnen van de mogelijkheid "bij jezelf te blijven". DE DYNAMIEK VAN STRESS Fase 1: Energie Prikkels worden in deze fase beleefd als uitdaging. Je hebt het doel voor ogen en je gaat er flink tegenaan. Je hebt het getroffen met je gezin en het dagelijks werk doet je plezier. Het kost je geen moeite je drie kleine kinderen te verzorgen. Je houdt tijd en energie over voor leuke dingen. Extra belasting als een vriend die beroep op je doet, neem je spelenderwijs mee. Je prijst je gelukkig, dat het leven je zo toelacht. Lichamelijk ben je prima in vorm. Het komt overeen (o.a.) met een optimale balans tussen yin en yang, tussen ontspanning en inspanning, tussen parasympathicus en sympathicus. De stresshormonen vieren hoogtij. Je bent de laatste die zou geloven, dat het ook heel anders kan lopen. Fase 2. Moeheid Stukje bij beetje wordt je energie echter minder. Dit feit wordt echter niet onderkend. Je gaat dus gewoon door, hopende dat het wel over zal gaan. Op den duur gaat het echter steeds verder bergafwaarts. Je blijft mat, je energieniveau permanent op een laag pitje, uitmondend in chronische lusteloosheid, moeheid, innerlijke "leegheid", kouwelijkheid, depressie en slapeloosheid. Er is dus een algemene zwaktetoestand, een permanent ("gefixeerd") laag energieniveau ontstaan. Lichamelijk heeft dit een afdemping van het algeheel energieniveau ten gevolge, het smaller worden van de marge tussen sym- en parasympathicus, het verlies van dynamiek en vitaliteit. Regeneratie naar "je oude niveau" blijkt steeds moeilijker cq op den duur niet meer mogelijk te zijn. Fase 3: Uitputting (Burn-out) In deze fase ga je steeds verder achteruit. Je mogelijkheid te reageren op prikkels verdwijnt onder het minimum, je spankracht is nagenoeg afwezig. Je ben alleen maar moe, moe, onverklaarbaar moe. Je kunt niets meer, je bent op. Speciale symptomen zijn er niet of nauwelijks, de artsen kunnen niets vinden. Niemand begrijpt het, want je kunt het je medemensen niet duidelijk maken. Op je werk denken ze, dat je je aanstelt. Thuisblijven zonder "echt ziek te zijn" wordt door sommigen niet geaccepteerd. Je voelt je op jezelf teruggeworpen en alleen, hetgeen je toestand alleen maar verergert. Je denken, je gevoel, je lichamelijkheid, je aandacht voor je omgeving: alles is afgestompt, je leeft permanent in een depressie. Medisch gezien is er een vegetatieve blokkade, het onvermogen adequaat op prikkels te reageren. Op je zwakke plekken is de bio-potentiaal van cellen en weefsels gedaald. De meridianen "stromen niet meer". Je hersenfuncties (EEG) kunnen (hoeft niet) afwijkingen vertonen. Het stresshormoonsysteem is volledig uitgeput, dusdanig, dat geen enkele therapie helpt. Van horen zeggen weet je, dat dit wel eens maanden tot jaren kan gaan duren. De verschijnselen van stress zijn veelzijdig. Zij kunnen onderverdeeld worden in groepen. Net als andere indelingen zijn er de voordelen van meer inzicht en begrip, van de andere kant valt het complex maar gedeeltelijk samen met de werkelijkheid en moet het meer als een accent gezien worden. Dit accenten leggen is echter wel heel zinvol als aanknopingspunt voor de juiste individuele behandeling. Bij veel mensen zie je vaak een combinatie van ondergenoemde verschijnselen. Naast moeheid en uitputting als hoofdsymptomen zijn te noemen: Het psychosomatische symptomencomplex Hieronder vallen tal van klachten vele het gevolg van vegetatieve dystonie, varierend van hoofdpijn en migraine, hartkloppingen, benauwdheid en hyperventilatie, anorexia en boulemie, maagpijn, hoge bloeddruk tot en met het premenstrueel syndroom, jeuk en eczeem. Het extraverte symptomencomplex Dit kunnen we zien bij diegenen bij wie nervositeit, innerlijke onrust, gejaagdheid, prikkelbaarheid, hyperactiviteit, euforie en aggressiviteit op de voorgrond staan. Het introverte symptomencomplex Hierbij ligt het accent op gedruktheid, somberheid, traagheid, depressie, melancholie, tobben, piekeren, hypochondrie en zelfmedelijden, moeheid, uitputting, verslaving. Het angstcomplex Dit bestaat veelal uit angst, angst voor de angst, vrees, fobie, 'hysterie', paranoidie, verwardheid en dwangmatig gedrag. Het existenti�le symptomencomplex Hier vallen onder: zelfbetrokkenheid en -verslaving, contaktstoornissen, depressie, eenzaamheid, gevoel van zinloosheid en uitzichtsloosheid, neiging tot suicide. Stress is het resultaat van stressbelasting, draagkracht en ons vermogen zinvol, creatief en effectief met onszelf en de situatie om te kunnen gaan. Leefstijl De basis van stressreductie is het vermijden van stressprovocerende factoren in het dagelijks leven en het optimaliseren van onze vitaliteit. Daarbij speelt een gezonde leefstijl een doorslaggevende rol. Overschakeling op gezonde (biologische) voeding, drinken van grote hoeveelheden water, reguleren van de vertering, aanvulling van tekorten door middel van voedingssupplementen (vitaminen, mineralen, spore-elementen), stoppen van cq verminderen van genotmiddelen als koffie, roken, alcohol (en drugs), ontzuring en lichaamsreiniging en (dagelijkse) fitness zijn daarbij een eerste vereiste.Vooral diegenen die "altijd in hun hoofd zitten" hebben veel baat bij buitenzijn, frisse lucht, lichamelijke inspanning en beweging. Zie ook: Persoonlijk Gezondheidsplan. Bioritme Het bioritme neemt een centrale positie in. Stress ontstaat immers niet in de laatste plaats omdat er geen ruimte meer is voor de noodzakelijke dagelijkse perioden van ontspanning (vagotonus). Wanneer de sympaticotonus daarentegen permanent overheerst, gaat er voortdurend veel energie verloren en ontstaat vroeger of later uitputting met alle gevolgen van dien. Een van de meest nuttige adviezen is daarom de dagagenda zo in te delen, dat regelmatig de tijd- en werkdruk wordt onderbroken door ontspanning, verpozing, creativiteit of sport. Karaktertype De manier waarop we met de dingen omgaan, wordt mede bepaald door ons karakter. Karakter of persoonlijkheid is een gecompliceerd iets. Wat voor het ontstaan van stress van belang is, is dat een grote groep mensen zich met de kwetsbare kanten van zichzelf (het kind in zich, sensitiviteit, aanhankelijkheid), een andere groep zich met de krachtige kanten van zichzelf identificeert (zelfcontrole, wilskracht, doorzettingsvermogen). Ten onrechte wordt deze verdeling ook wel die van 'verliezers en winnaars' genoemd. De werkelijkheid is natuurlijk, dat alle mensen beide facetten in zich hebben. Wat we aantreffen, is vaak alleen een kwestie van accent of situatie. Toch hebben we er wel iets aan. Mensen die zich permanent zus of zo voelen, zijn gevoeliger voor de daarmee verbonden stresssituaties. Veel gedrag is daardoor (gedeeltelijk) voorspelbaar. Het kan gebruikt worden voor een beter advies en preventie. Dit is natuurlijk van belang overal waar psychologische resp. relationele problemen een grote rol spelen. Daar waar er dus sprake is van onverwerkte angst, verdriet, woede en ook onderdrukte levenslust, meestal het gevolg van trauma's in de kindertijd. Acceptatie is hier een eerste vereiste. De problemen zijn immers een gevolg van het destijds ontkennen, wegdrukken en het onvermogen tot het verwerken van de problemen. Acceptatie echter in de zin van erkenning ('zij zijn een deel van mijzelf') - niet berusting - (actief) toelaten en beleven van de gekwetste gevoelens en emoties. Pas als zij worden toegelaten en beleefd, leren wij ze kennen en kunnen zij worden verwerkt en tenslotte geintegreerd. Vanuit deze grondhouding kan er dan verdergewerkt worden. Ontspanning is daarbij de eerste vereiste. Voor de een zal dit een cursus autogene training of yoga zijn, voor een ander is het schilderen of een relatietherapie. Voor de ernstige gevallen is er dan natuurlijk verdere professionele hulp. Reactietype Wat met het bovenstaande nauw verbonden is, is het reactietype of de constitutie. Het geeft de (aangeboren en verworven) vitaliteit aan en daarmee het vermogen te reageren op prikkels van binnenuit en buitenaf. Ook hier maken we weer een simpele indeling: de plusvitalen en de minvitalen met alle 'overgangsvormen' ertussen. Plusvitalen maken vaak een robuuste indruk, hebben een warmte- en energieoverschot, wanneer zij koorts hebben, is die vaak hoog maar kortdurend en zij hebben een goede eetlust en vertering. Zij reageren snel (en vaak heftig) op prikkels. Dit doen zij een tijd lang ogenschijnlijk zeer adequaat, totdat (vaak ongemerkt, zeker als dit reactietype tegelijkertijd een 'krachtige' persoonlijkheid is, wat vaak zo is), totdat zij 'plotseling' in elkaar storten en een hartinfarct of hoge bloeddruk krijgen. Minvitalen daarentegen zijn vaak slank tot mager, zijn warmtebehoeftig (hebben vaak koude handen en voeten en kunnen eindeloos in een warm bad liggen), de koorts heeft een sudderpatroon (laag en langdurig) en de eetlust en de vertering zijn vaak maar matig. Velen zijn vegetarier. De meeste van hen reageren ogenschijnlijk traag en inadequaat op prikkels. Vele hebben reeds stoornissen over langere tijd, waarvan zij echter toch niet ernstig ziek zijn. Zijn zij een kwetsbare persoonlijkheid, dan zijn zij nogal eens aan de hypochondere kant; een sterke wilskracht kan hen daarentegen wonderen doen verrichten. Stress kunnen de laatsten mentaal vaak goed aan, chronische ziekte komt sluipend en met de leeftijd (reuma bijvoorbeeld). Ook hier is weer duidelijk, dat constitutie en de wijze van reageren op prikkels sterk medebepalend zijn voor het al of niet verwerken van stress en stresssituaties. Bewustwording Er zijn twee belangrijke momenten in bewustwording. De eerste is de ontdekking dat je je probleem niet bent. Ben je ontspannen, dan kun je plotseling je problemen voor je zien. Er blijkt een innerlijke afstand te bestaan tussen je gedachten en jezelf. "Ik ben hier en mijn gedachten zijn daar". Conclusie: "ik ben mijn gedachten niet". Of vertaald naar stress: "ik ben niet gestresst, maar er is stress in mij". Dat deze kleine transformatie grootse gevolgen heeft moge duidelijk zijn. Stress komt in je, het verblijft er een tijdje en kan er (dus) ook weer uit. De pas ontdekte innerlijke afstand maakt dit mogelijk. Door eenvoudigweg te ontspannen en je stressgedachten "waar te nemen", verdwijnen deze vroeger of later. Bovendien ontdek je hierdoor "wie je werkelijk bent": je waarnemen! Het tweede belangrijke moment is het inzicht dat je van je bron bent afgesneden. Zowel in vertikale (diepste Zelf) alsook in horizontale (lichaam) zin. Je voedingslijnen zijn doorgesneden. Je bent een geisoleerd eilandje in de oceaan van het Leven, een vis op het droge. Niet verbazingwekkend dus, dat je (stukje bij beetje) alleen maar energie verliest. Het "opladen" blijkt dan ook steeds moeilijker te gaan. "s Morgens je bed uitkomen wordt een crime. Een sluipende matheid neemt bezit van je. Je vrolijkheid, initiatief en vitaliteit komt op een laag pitje te staan. Je irritaties nemen toe. Wanneer je in zo'n situatie de oorzaak ontdekt, "ben je gered". Deze bestaat in het alsnog herstellen van het contakt met je Zelf als met je lichaam en zijn direkte omgeving. Voor spiritueel ingestelde mensen is de burn-out de "Umwertung aller Werte". Wat gebeurt er immers wanneer al je schillen: je ambities, verlangens, emoties stuk voor stuk opbranden? Juist, je komt dan tot je kern. Burn-out is dan niet meer een probleem, maar een kans om dichter bij je Zelf te komen. Het is het inzicht, dat je tot dusver vanuit je ik (ego) heb geleefd en simpelweg al je kruit verschoten hebt. Omdat je hardleers was, heeft het leven je een harde les geleerd. Door schade en schande - het besef te ver gegaan te zijn - wordt je nu op je Zelf teruggeworpen, dusdanig, dat je opeens beseft in je ware Thuis gekomen te zijn. Alleen het relatieve kan opbranden. Wanneer alles in de as ligt, dan blijft het Wezenlijke over: de glanzende parel van je Zelf. In plaats van je te beklagen dank je de kosmos voor zijn wijsheid. Je hebt je lesje voor eens en voor altijd geleerd. Het milieu 1) Dat je omgeving een (grote) rol speelt bij het tot stand komen van stress
en burn-out is voor iedereen wel duidelijk. Het beeld van de druppel die de emmer doet
overlopen past hier het beste bij. Wij postmoderne mensen leven in een soep van de meest
verschillende ziektemakende factoren. Factoren die ieder afzonderlijk niet zo erg zouden
zijn, maar die tegenwoordig een "cumulatief" effect vertonen. Koffie drinken is
bijvoorbeeld voor de meesten een onschuldige gewoonte. Komen daar echter bijvoorbeeld 1.
weinig drinken 2. ongezonde voeding 3. te weinig beweging 4. overvloedige
(avond)maaltijden 5. roken 6. stress 7. vergiftiging van binnenuit en buitenaf 8.
amalgaamvergiftiging 9. eenzaamheid 10. werk- en tijdsdruk 11. lawaai 12. sick building
syndrome 13. computerstress 14. stress door GSM gebruik (belasting van de
hersenen!)....bij, dan kan zelfs een onschuldig kopje koffie (naast vele andere triggers)
op een gegeven moment teveel zijn, ja zelfs een (ernstige) ziekte provoceren. Het toont
tevens aan, dat onderzoek naar de schadelijkheid van die en die stof/factor een
(opzettelijke) kunstfout is. Het is het samenstel aan een hele rij factoren dat veel
mensen hedentendage de das omdoet. Bij het zoeken van de oplossing van stress speelt de natuur een grote rol. Stadsmensen die leven tussen steen en beton resoneren niet of onvoldoende met de aarde, waardoor o.a. de functie van de hypofyse achteruitgaat. Daarbij komen dan de noodzakelijke factoren als frisse lucht, zintuigelijke prikkels van groen, de blauwe hemel, het weer, het contakt met de aarde, het water, de schoonheid van de natuur etc. Je regelmatig deel voelen van de natuurlijke samenhang is een onontbeerlijke factor, zonder welke onze levensvreugde en energie niet optimaal zullen gedijen. Daarom is een natuurlijke omgeving een conditio sine que non voor de behandeling van stress en burn-out. Ons verblijf in ongerepte natuur, de vasten-meditatie wandelingen, de qigong oefeningen in de buitenlucht, het zwemmen in de rivier, het werken op het land, zij dragen allen bij tot het succes. Regeneratie Retreats Herstel van bodymind & spirit Om de huidige stress- en burn-out problemen succesvol te behandelen is verandering van omgeving welhaast een must. Belangrijke oorzaken zijn immers gelegen in de huis-, leefstijl-, omgevings- en werksituatie. Vooral het verblijf in een ander land (bergen), klimaat en culturele omgeving doet wonderen. De Regeneration Retreats zijn een uniek initiatief ter opvang, begeleiding en herstel van mensen met burn-out. Daarbij wordt uitgegaan van het gegeven, dat burn-out de gehele mens omvat: spiritueel, emotioneel, relationeel en lichamelijk. Wanneer men tot op de grond is opgebrand, helpen slechts die benaderingswijzen, die alle „lagen" successievelijk weer weten op te bouwen. Als vertegenwoordigers van de holistische therapie sinds 1972 zijn wij met deze aanpak zeer vertrouwd. Om praktische redenenen begeleiden wij alleen diegenen die gezond zijn, zij die niet onder psychologisch/psychiatrische hulp vallen cq geen drugs of psychofarmaca gebruiken. De verbeterings- cq herstelverwachting is (zeer) hoog. Naast burn-out behandelen wij tevens een aantal nevenindicaties. INDICATIES/NEVENINDICATIES
De Regeneratie Retreats zijn een onderdeel van het programma van de Great Learning Levensschool en worden gedragen door een kloosterlijke gemeenschap nieuwe stijl. De plaats van onze Levensschool zal spoedig bekend zijn. Vaststaat dat zij gevestigd wordt in een omgeving met ongerepte natuur, een warm(er) klimaat, riviertjes met kristalhelder water, frisse berglucht, stille omgeving, vriendelijke mensen en boerendorpen. Op zulke plekken zal het herstel optimaal zijn. Het onderkomen wordt bewust simpel gehouden, zij kunnen ook "uitbesteed worden" aan bijvoorbeeld boerenpensions in de directe omgeving. DUUR VAN DE KUUR Gemiddelde duur van de Retreat is tien dagen tot twee weken. Meer informatie cq boekingen svp via onze vertegenwoordiger in Nederland of direct in het land van voorkeur. Deelname is het gehele jaar mogelijk. Indien gewenst is er ook nazorg thuis. Deze bestaat uit ons Optimaal Vitaal� (individueel) leefstijladvies en bijbehorend werkboek "Flow System Therapy". KOSTEN Veelal zijn de kosten van reis, kuur en verblijf gescheiden. De eerste verrekent U met Uw reisbureau, de tweede met ons en de derde met Uw gastheer/-vrouw. Ons honorarium valt uiteen in twee gedeelten: die van de basisbehandeling en dat wat er extra bijkomt. De meeste bovengenoemde programma-onderdelen zijn inclusief. Wat exclusief is, is bijvoorbeeld een ooracupunctuurbehandeling of de aanschaf van supplementen. Informatie wordt U op verzoek toegestuurd. Annulaties binnen 1 maand resp. 2 weken voor aanvang worden in rekening gebracht (25% resp. 100%). BEGELEIDING Drs MeiMei Yu: therapeute traditionele chinese geneeskunde: dagelijkse kuurbegeleiding, regeneratietherapie, RSI behandelingen, leefstijladvies. Han M.Stiekema: spirituele leraar,
psychotherapeut, arts: Medewerkers: voor dieet, massage, fitness, oefeningen, wandelingen. AANVANG Zomer 2001 Deurloostraat
128. 1078 JK Amsterdam. Zie ook: In Amsterdam: |
|||
| HOME
Disclaimer The Great Learning/Levensschool Gratis Zelfstudie Leerpakket is uitsluitend voor persoonlijk gebruik. Het mag niet worden aangewend voor geldelijk gewin, commerci�le doeleinden, uitgaven of publicaties. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaargemaakt door middel van druk, opslag, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. � 2000-2001 Copyright by Han Marie Stiekema |
|||
