INTERVIEW MET PIET HUT OVER RUIMTE, TIJD & KENNIS

Het volgende interview kwam -in het jaar 1997- d.m.v. email tot stand tussen Piet Hut en

Meindert Gijzen en is destijds gepubliceerd in een Nederlandstalige RTK-nieuwsbrief.

Vraag: Zou je iets kunnen vertellen over de manier waarop je voor het eerst met RTK in

aanraking kwam?

Piet: In september 1980, toen ik nog in Amsterdam woonde, en aan mijn proefschrift in de

astrofysica werkte, liep ik op een goeie dag de Kosmos binnen, het meditatiecentrum waar

ook een boekhandel en een restaurant aan verbonden waren. Ik zag daar 'Time, Space, and

Knowledge' liggen temidden van de nieuwe aanwinsten. Ik vond de visuele vormgeving heel

fraai, en ik vond het prachtig om eens iets heel nieuws te lezen, een hedendaagse visie van

een Tibetaan in de westerse wereld, in plaats van lange commentaren op oude werken in

omgevingen waar wij ons moeilijk in kunnen herkennen.

Dus ik kocht het boek gelijk, en begon er onmiddelijk in te lezen. Ik was ontzettend onder de

indruk. Dit was nou precies waar ik naar had lopen zoeken, en waar ik veel over had

nagedacht, voor de voorafgaande tien jaar of zo. Als natuurwetenschapper had het me altijd

dwars gezeten dat mijn interesses in wis-, natuur- en sterrenkunde eigenlijk nauwelijks

raakten aan mijn interesses in filosofie en religie. Ik heb me altijd verzet tegen neigingen om

de wereld op te delen in stukjes, zoals natuurwetenschapen kunst, of geloof en wetenschap, of

ethiek en logica. We leven in ‚‚n wereld, en hoeveel perspectieven we ook kunnen

ontwikkelen, het is toch niet bevredigend om die perspectieven als los zand naast elkaar in de

speelbak te laten liggen.

'Time, Space, and Knowledge' was het eerste boek dat ik ooit gezien had waarin ik een echte

mogelijkheid herkende om de kloof tussen wetenschap en filosofie/religie te overbruggen.  Ik

was dus gelijk heel enthousiast. Een paar maanden later, toen ik voor mijn studie een tijdje in

Amerika verbleef, nam ik de gelegenheid te baat om aan een RTK workshop mee te doen, in

het Nyingma Institute in Berkeley. En daar hoorde ik toen dat er intussen net een

studiegroepje gestart was in Amsterdam. Toen ik terugkwam, in januari 1981, sloot ik me

daar gelijk bij aan. Robert en Carolien Hartzema maakten deel uit van de groep, en Henk en

Wil van de Hulst, die ik al eerder ontmoet had via de sterrenkunde. We kwamen een keer in

de week samen, bij iemand thuis, om het boek te bespreken en de oefeningen te doen. Ik vond

dat heel stimulerend, en ik vond het jammer dat ik slechts een half jaar mee kon draaien,

voordat ik die zomer naar de Verenigde Staten verhuisde.

Vraag: Wat heeft uiteindelijk gemaakt dat het je toendertijd heeft 'gepakt'? Hoe ben je

vervolgens (nadat je naar de VS bent verhuisd) verder gegaan met het bestuderen van, of je

verdiepen in, deze visie?

Piet: Ik heb eerst nog een paar workshops gevolgd, onder leiding van Larry Simmons, in de

zomer van 1981. Dat was heel inspirerend.  Maar toen ik daarna in Princeton neerstreek, een

uurtje met de trein van New York, bevond ik me net tussen Amsterdam en Berkeley in, de

enige twee plekken waarvan ik wist dat men met RTK bezig was. Ik heb me toen de

daaropvolgende zes jaren meer op andere invalshoeken gericht, zoals bijvoorbeeld Zen

Boeddhisme. In de zomer van 1987 begin ik weer eens in RTK te lezen, en een paar maanden

later hoorde ik toen net dat Love of Knowledge, het tweede RTK boek, uitgekomen was. Dat

las ik toen met grote interesse. Anderhalf jaar daarna ging ik voor een jaartje naar Japan, in

verband met mijn sterrenkunde-werk.  Daar deed ik mee aan een paar workshops die op Dzog

Chen gericht waren, een geleid door Sogyal Rinpoche, en een door Namkhai Norbu. Mede

daardoor richtte mijn interesse zich weer meer op RTK, en in de zomer van 1990 deed ik mee

aan een twee-weken lange RTK workshop in Berkeley, op het Nyingma Institute. Het is sinds

die tijd, bijna zeven jaar al, dat RTK voor mij de belangrijkste invalshoek vormt voor mijn

'practice' (hoe vertaal je dat in goed Nederlands: oefenen?.

Vraag: Kennelijk ben je nogal geinspireerd geraakt door het feit dat deze visie een brug slaat

tussen westerse denkwijzen en oosterse benaderingen. Kun je iets vertellen over hoe deze

visie raakt aan hedendaagse wetenschappelijke opvattingen over ruimte, tijd of de aard van de

werkelijkheid?

Piet: Een wel heel weide en diepe vraag, waar ik eigenlijk een boek over zou moeten

schrijven om ook maar te beginnen hier een antwoord op te geven (ik ben inderdaad van plan

zo'n boek te schrijven). Heel in het kort: De hoofdzaak is om de onderliggende logica te

vergelijken, de wortels van de natuurkunde en de wortels van TSK, bijvoorbeeld. Dit is niet

eenvoudig, en ook veel minder spectaculair dan wat je veelal in de populaire pers ziet, waar

juist de resultaten worden vergeleken, en niet de uitgangspunten (waar bijvoorbeeld zwarte

gaten en quantummechanische onzekerheden worden bijvoorbeeld vergeleken met

Boeddhistische verlichting). Ik begin liever op een veel elementairder niveau, door te vragen:

hoe kijken we tegen de wereld aan, als we een natuurkundige pet opzetten, of een

Boeddhische pet, of een RTK pet. Wat zijn de 'elementaire deeltjes', de eenheden waarin we

denken en analyseren, waarmee we projecteren.

Vraag: Aan de ene kant geef je aan dat RTK sterk prikkelend werkt op je intellectuele

interesse. Aan de andere kant neem ik aan dat het je ook persoonlijk, als mens, sterk moet

hebben geraakt. De beoefening van RTK kan b.v. ook een sterk therapeutische of heilzame

werking hebben. Kun je daar iets over zeggen?

Piet:  Ja, inderdaad.  Die heilzame werking is wat het eerste opvalt, als iemand begint zich in

RTK te verdiepen.  Het lezen van en doordenken over de RTK materie kan al verhelderend

werken, en allerlei blokkades uit de weg ruimen.  En het werken met oefeningen is vaak nog

effectiever op dat gebied.

Hoewel deze therapeutische kant van RTK belangrijk en nuttig is, krijg ik de indruk dat veel

mensen zich teveel richten op dit `meetbare' aspect, en daarbij voorbijgaan aan het feit dat

RTK de claim heeft om een `nieuwe visie van de realiteit' te bieden.  De meeste vormen van

therapeutische behandeling gaan uit van onze normale opvattingen over mens en wereld, en

proberen daar dan wat verbetering in aan te brengen. RTK is radikaal anders, en begint met

het overhoop halen van ons hele

wereldbeeld.  Door alles ter discussie te stellen, zou je RTK een `therapie van het heelal'

kunnen noemen, i.p.v. een `therapie van de mens'.

De intellectuele kant is heel leuk en aardig, maar uiteindelijk alleen maar bijzaak. Het gaat

inderdaad voornamelijk om de hele mens, en om de hele wereld waarin alle mensen (en

dieren, planten, en dingen) hun rol spelen. Wij leven nu toevallig in een cultuur waarin de

intellectuele kant van het mens-zijn ontzettend op de voorgrond wordt geplaatst. Dit betekent

dat een serieuze wereldvisie op zijn minst een redelijk goed ontwikkelde intellectuele

component moet hebben om serieus genomen te worden. Maar ik beschouw zo'n component

slechts als een opstapje, als een soort handvat. Waar gaat het dan uiteindelijk om? Ik aarzel

eerlijk gezegd om hier een besliste uitspraak over te doen. Ik geloof dat een antwoord op zo'n

vraag erg afhangt van de individuele persoon. In mijn eigen geval zou ik zeggen: vrijheid.

Voor mij is RTK een heel directe manier om mijn vrijheid te erkennen. Het gaat er niet om

om vrij te worden, want dat zijn we al; het gaat erom te herkennen, en daardoor zo bewust

mogelijk te erkennen, dat we al vrij zijn, en nooit onvrij zijn geweest. Dit is natuurlijk een

heel radikaal idee, en op het eerste gezicht klinkt het belachelijk. Om dit idee verder te

verkennen, en op zijn minst aannemelijk te maken, zijn er dan ook verscheidene RTK boeken

op de markt gebracht.  Uit die boeken kun je veel leren, en vooral veel inspiratie opdoen, en

practisch tips vinden in de vorm van oefeningen. Maar uiteindelijk moet je het boek

dichtdoen, en zelf je eigen weg vinden in RTK (in de werkelijkheid dus, waar RTK een visie

op geeft). Je merkt gewoon wanneer dat begint te gebeuren. Het alledaagse leven wordt dan

meer en meer ‚‚n grote RTK oefening.

ga naar: Interview met Piet Hut - deel 2