Trang


Nh��ng ca�i ng���c ���i
�o�i t� na�n 1975
Ly d� co� pha�i bie�n pha�p to�t nha�t kho�ng?
�a�m c���i Vie�t Nam
Xo�ng �a�t �a�u na�m
N���c My� tr���c ho�ng su�ng Cuo�c so�ng m��i
TA�Y DU KY�
Di Da�n to�i t�nh chi?
Xe Nha�t Xe My�

Colorado Springs, Colorado k�nh cha�o Quy� V�

Cuo�c so�ng m��i

Th� Sinh

Ng���i Vie�t Nam hie�n �ang sinh so�ng �� Hoa Ky� �t nhie�u g� cu�ng �a� b� ga�n lie�n v��i danh t�� T�-Na�n (Refugee). Ba�t c�� vie�c g� co� lie�n quan �e�n ng���i Vie�t Nam, da va�ng mu�i te�t, cu�ng se� b� ba�o ch� My� ga�n cho ca�i te�n Refugee.

Ho� �a�u co� ca�n bie�t la� ta sang �a�y du ho�c, hoa�c la�y cho�ng My� t�� tr���c na�m 1975. Ho� cu�ng cha�ng "care" ta la� loa�i thuye�n nha�n (boat people) hay la� da�n ODP hoa�c la� ����c tr��c tha�ng My� r���c t�� to�a nha� To�a �a�i S�� �� Vie�t Nam hay ta�i phi tr���ng Ta�n S�n Nha�t ho�i cuo�i tha�ng t� 1975. Ta�t ca� chu�ng ta b� �o�ng ho�a (stereotype) la� "t�-na�n Vie�t Nam".

Ma� no�i �u�ng ra, danh t�� t�-na�n ch�nh tr� pha�i la�m chu�ng ta ha�nh die�n la�m ch��. Ca�ch �a�y 200 na�m, da�n A�u Cha�u cu�ng t�-na�n sang �a�y la�p nghie�p nh� chu�ng ta nga�y nay va�y. Ma�nh �a�t na�y ch�nh la� cu�a ng���i da �o� ma�. Co� nhie�u ng���i m��i va�o co�ng da�n My�, tha�y ng���i ta go�i m�nh la� "refugee" la�y la�m kho� ch�u, c�� t���ng m�nh la� co�ng da�n ha�ng nha�t, th�� thie�t. Nh�ng s�� tha�t th� kho�ng pha�i va�y, ca�i ch��ng ch� co�ng da�n co� the� b� la�y la�i nh� th���ng ne�u ta b� lo�i na�ng va� co� the� b� tru�c xua�t n��a. Ne�u ta m��i ch� la� th���ng tru� nha�n tho�i th� con� nguy hie�m h�n n��a. Va�y cho ne�n du� ta co� �o�i ho�, �o�i te�n, la�m �e�n o�ng g�, ba� g� �i cha�ng n��a, ta cu�ng va�n ch� la� ng���i Vie�t t� na�n da va�ng.

Th��c te� la� tre�n n���c My� va�n co�n va�n �e� ky� th� �� ba�t c�� mo�t mo�i tr���ng na�o. Ne�u chu�ng ta ch�a b� ky� th� th� chu�ng ta ch� m��i he�n ma� tho�i v� luo�n luo�n Hie�p Chu�ng Quo�c na�y co� ca�i tie�n le� la� ke� �e�n tr���c kho�ng th�ch ke� �e�n sau va� muo�n nga�n cha�n la�n so�ng ng���i di da�n, ma�c du� ���i cha o�ng cu�a ho� cu�ng la� ng���i di da�n. Ky� th� da ma�u ch� co� the� b��t da�n da�n khi ma� tre� con My� sau nay l��n le�n so�ng va� cha�p nha�n ho�a �o�ng ma�u da.

Du� ta �e�n tr���c hay �e�n sau, ta cu�ng va�n ch� la� loa�i "M�t" t�-na�n v��i nhau. Cuo�c so�ng m��i n�i x�� la� que� ng���i na�y cu�ng co� nhie�u ph��c ta�p. Co� nh��ng ng���i ra�t "ch�" khi co�n �� que� nha�, ra�t ch� khi pha�i pha�n �a�u trong tra�i ca�i ta�o, the� ma� sang �e�n My� na�y la�i ye�u �uo�i ma�t ha�n y� ch� tr���c ngh�ch ca�nh, co� ng���i �a� cha�n na�n t�� t��. T���ng ra�ng khi �a� to�t nghie�p "�a�i Ho�c Ca�i Ta�o" th� vie�c g� cu�ng tha�ng ����c ch��?

Ngoa�i tr�� nh��ng ng���i �em ����c tie�n ba�c ru�ng r��nh so�ng an nha�n kho�ng ca�n la�m vie�c, ai ai m��i sang My� na�y cu�ng ga�p nhie�u kho� kha�n lu�c �a�u. Ngoa�i s�� thay �o�i mo�i tr���ng va� khung ca�nh xa� ho�i, ng���i t� na�n pha�i �o�i die�n v��i �u� mo�t th��c the� qua� kha�c bie�t v��i Vie�t Nam, nha�t la� ngo�n ng�� ba�t �o�ng la� ca�i thie�t tho�i nha�t cho ng���i t�-na�n.

H�n n��a b� tin �o�n tha�t thie�t �em �e�n nh��ng mo�ng t���ng: "nha� c��a ����c ch�nh phu� ca�p sa�n, xe h�i ch�� sa�n trong ga-ra, ����c la�nh "rappel" t�� na�m 75 �e�n nay, t�nh ra cu�ng ����c 5,6 ca�y va�ng mo�t tha�ng so�ng pha�y pha�y d���ng gia� v.v.".�e�n khi �u�ng pha�i th��c te� qua� phu� pha�ng, nha� pha�i �i thue�, xe cu�ng cha�ng tha�y, rappel th� ch� co� ma�y tra�m ba�c tie�n welfare tr�� ca�p trong to�i �a la� 7, 8 tha�ng ma� tho�i. Sau th��i gian �o� la� pha�i t�� tu�c.

Ne�u kho�ng co� tin �o�n th� ����c 8 tha�ng tr�� ca�p sang �a�y ro�i ba�t �a�u kie�m vie�c �i la�m th� �a�u co� sao. B� tu� ca�i ta�o, co�n pha�i la�m vie�c c��c nho�c �e�n c�� na�o ma� cu�ng va�n ch�u ���ng ����c c� ma�. Va�y m��i bie�t ca�i s�� tha�t vo�ng no� ta�n a�c �e�n the�. Du� la� ca�i tha�t vo�ng cu�a mo�t mo�ng t���ng kho�ng bao gi�� co�.

Trong mo�t xa� ho�i ma� ���i so�ng va�t cha�t qua� cao, ca�i g� cu�ng �a�t �o�, tie�u xa�i ba�ng "ca�y", ch�� kho�ng pha�i ba�ng "ch�". �� Vie�t Nam x�a, mo�i tha�ng co� ����c 50 �o�-la t�� My� g��i ve�, so�ng ra�t thoa�i ma�i, hoa�c kie�m mo�i la�m a�n kie�m mo�i tha�ng va�i ch� cu�ng la� so� da�ch ro�i. Sang �a�y mo�i tha�ng kho�ng co� tre�n 1000 �o�, th� kho� so�ng nha�t la� nh��ng vu�ng �a�t �o�. T�nh tra�ng ma�t tinh tha�n �a�u pha�i la� nho� trong co�ng �o�ng t�-na�n �� My�.

Nh��ng cu� gia� va� nh��ng ng���i kho�ng nghe, no�i, hie�u tie�ng My� la�i kho�ng bie�t la�i xe, la�i ca�ng tha�m th�a h�n v� kho� ma� th�ch ��ng v��i va�n minh m��i, xa� ho�i m��i. Ca�i g� cu�ng la�, cu�ng tra�i ng���c v��i Vie�t Nam, la�m cho ta�m tr� kho�ng ����c qua�n b�nh, sinh ra ma�c ca�m. B� ma�c ca�m ro�i th� quay ra, quay vo�, ngo� quanh , ngo� qua�n �e� so sa�nh hie�u la�m, tuye�n truye�n ta�m ba�y, ta�m ba� �e� ru� re� chia re� t� na�n cu� t� na�n m��i.

Tho�ng ke� cu�a Va�n Pho�ng ��nh c� ng���i t�-na�n ta�i Washington DC cho bie�t la� tre�n 80% ca�c gia ��nh ����c ba�o tr�� theo die�n di da�n �A� �A�NH MA�T NIE�M VUI �OA�N TU�, t�nh gia ��nh s��t me� ma� khi ch�a �oa�n tu� th� kho�ng xa�y ra. Nha�t la� �o�i v��i nh��ng ng���i co� ���i so�ng kha� gia� �� Vie�t Nam, tr���c khi di da�n kho�ng ch�u tin nh��ng l��i tha�n nha�n no�i ve� cuo�c so�ng m��i �� My�, ma� ch� tha�y nh��ng Vie�t Kie�u ho�i h��ng tie�u sa�i xa� la�ng tr���c ma�t da�n nghe�o ro�i mo�ng t���ng Hoa Ky� la� thie�n �a�ng ra ����ng la� bo�c ����c va�ng.

Sau mo�t th��i gian va cha�m v��i th��c te�, ho� m��i tha�y la� ca�i "thie�n �a�ng" na�y kho�ng de� kie�m ma� �a� ����c ta�o d��ng ba�ng mo� ho�i, n���c ma�t, t�� nhie�u na�m tr���c. Co� gia ��nh ng���i cha sang tr���c la�m ch� ����c co� khoa�ng $800 1 tha�ng ch�a tr�� thue� ma� nha�n ����c la� th� cu�a hai ���a con t�� Vie�t Nam xin bo� mo�i ���a 2,3 nga�n �o� 1 lu�c. Ngay ch�nh cha con trong nha� co�n kho�ng hie�u nhau ����c th� ng���i ngoa�i hie�u la�m la� pha�i.

Nh�ng s�� tha�t ma� no�i th� t�nh tra�ng na�y da�n da�n se� thay �o�i v��i th��i gian, sau na�y se� de� tho�ng ca�m v��i nhau h�n. Nh��ng g� "tra�i tai gai ma�t" ho� tha�y �� ke� kha�c lu�c na�y th� v��i th��i gian, ca� nha�n gia ��nh ho� cu�ng se� co� nh��ng c�� ch� "gai ma�t" nh� va�y mo�t ca�ch tha�t vo� t�nh v��i nh��ng ng���i m��i t��i.

Ta�t ca� �e�u theo tho�i quen, nh� nga�y x�a na�m 1954, ng���i mie�n Ba�c di c� va�o mie�n Nam cu�ng co� nh��ng "tra�i tai gai ma�t" va cha�m nh� va�y v��i ng���i mie�n Nam; nh�ng sau mo�t th��i gian mo�t va�i ba na�m, �a�u �a� va�o �a�y va� chung so�ng ho�a b�nh, cu�ng a�n rau muo�ng va� ngo�n gia� so�ng.

Nh��ng Tie�u Bang co� �o�ng ng���i Vie�t t� na�n co�n the�m mo�t kho� na�o tinh tha�n n��a la�ba�o ch� ��a ph��ng h�i mo�t ty� b��i mo�c nh��ng s�� s�� xa�u xa cu�a ng���i m�nh ra: "Na�o la� a�n welfare, �i la�m chui the�m kho�ng khai thue�, na�o la� gia� bo� �au o�m cha�y tie�n la�m ho� s� le�o �e� a�n tie�n ca�p d���ng be�nh ta�t...

Ba�ng �a�ng Vie�t Nam �a� qua� no�i tie�ng �e�n no�i cha�n �o�ng Quo�c Ho�i My�. Tin San Jose cho bie�t ca�c ba�ng �a�ng Vie�t Nam th���ng �a�nh ca�p ca�c "chips" �ie�n t�� ba�n sang �a�i Loan va� Nam Ha�n, ngoa�i ra co�n to�ng tie�n, c���p nha� c���p cu�a ba�ng su�ng o�ng va� dao phay, ba�i ba�c, �a�nh ca�p xe h�i. Nghe� m��i la�i the�m co� in check gia� �e� la�y tie�n ta�i nhie�u nha� ba�ng kha�c nhau cu�ng nh� lie�n quan sa�p xe�p da�n ca�nh ca�c ma�n tai na�n xe co� �e� a�n tie�n bo�i th���ng cu�a ha�ng ba�o hie�m.

Chu�ng ta �e�u la�ng���i t�-na�n, so�ng tre�n x�� ng���i, mo�t x�� co� ra�t nhie�u c� ho�i cho chu�ng ta d��ng c� nghie�p tha�ng tie�n cho cuo�c so�ng ch�� chu�ng ta kho�ng ne�n than pha�n tra�ch pha�n ro�i ha� mie�ng ch�� sung.

Ch�nh nh��ng ng���i c��u chie�n binh Hoa Ky� t��ng chie�n �a�u ta�i Vie�t Nam, na�m 1974 khi ve� n���c cu�ng cha�ng ����c �u �a�i g�, no�i chi �e�n chu�ng ta la� ke� a�n nh�� �� �a�u. Chu�ng ta cu�ng cha�ng ne�n nh�� la�i va� tie�c nuo�i ca�i va�ng son thu�a xa x�a, nh� tie�n ta�i, ��a v� xa� ho�i, ca�p ba�c lon la� cu�. Nh��ng th�� �o� ch� la� phu� du he�t th��i gian t�nh v� cha�ng giu�p cho ta g� ca�, ma� co� khi nha�c la�i co�n �em la�i cho ta nhie�u ha�u qua� m�a mai kho�ng to�t. Ne�u �� Vie�t Nam sau cuo�c �o�i ���i co� ca�nh:

"�a�u ����ng �a�i Ta� va� xe
Cuo�i ����ng Trung Ta� ba�n che� �a�u �en

th� be�n My� na�y cu�ng co� c��u t���ng la�nh va� c��u bo� tr���ng (loa�i thanh lie�m th�� thie�t) que�t ca�u tie�u, cha�y ba�n trong ca�c nha� ha�ng va� nhie�u gi��i ch��c tai to ma�t l��n kha�c cu�a th��i cu�, ca�t co�, r��a che�n, bo� ba�o, khua�n va�c trong ca�c tie�m ba�n th��c pha�m hay ba�n sa�ng �e� sinh so�ng.

Cha� co� nghe� na�o he�n va� sang ca�. Xa� ho�i My� ra�t kha�m phu�c nh��ng ng���i ����c coi la� "tay tra�ng" la�m ne�n, �ie�n h�nh la� Bill Gates bo� ho�c ra che� ta�o PC, gi�� �a�y gia ta�i le�n �e�n 90 ty� My� Kim gia�u nha�t the� gi��i. C��u To�ng Tho�ng th�� 16 no�i tie�ng cu�a n���c My� la� Abraham Lincoln �a� t��ng ���ng ba�n r���u trong bar. Ng���i Vie�t th� co� O�ng na�o �o� �� Seattle, WA m��i sang �i la�m co�ng cho mo�t ha�ng �o�ng ta�u, nay �a� ���ng ra la�m chu� cho mo�t ha�ng rie�ng, l��i t��c ha�ng na�m tre�n 20 trie�u My� Kim. Mo�t o�ng gia�o s� My� xin ngh� �e� �i la�m th�� mo�c, mo�t lua�t s� �� New York bo� nghe� tha�y ca�i �e� �i s��a o�ng n���c, kie�m khoa�ng $250,000 1 na�m.

Khi m��i ra tr���ng t�m vie�c, ng���i My� cha�ng bao gi�� ne� ha�, luo�n luo�n cha�p nha�n mo�t co�ng vie�c v��i gia� l��ng nha�p nga�ch, �e� ta�o cho m�nh mo�t c� ho�i la�y kinh nghie�m ha�u tha�ng tie�n trong t��ng lai. Co� hie�u ����c cuo�c so�ng m��i qua vu� �o�i ���i v��a qua chu�ng ta m��i que�n �i qua� kh�� �e� la�m la�i cuo�c ���i tha h��ng ����c.


|

Th��i S��
T�m Hie�u
K.N. So�ng
Nh�� V.N.
The� Thao
Phie�m lua�n
Ch�nh Tr�
English Section